Het aantal gemeentelijk uitvaarten steeg in 2020 met 12 procent ten opzichte van een jaar eerder. Dat blijkt uit een onderzoek van journalisten van het Onderzoeksbureau van NPO Radio 1, die onlangs cijfers bij 26 gemeenten hebben opgevraagd voor het maken van een podcast over dit onderwerp.

Armoede en eenzaamheid hoofdoorzaken

Dat het zover heeft kunnen komen heeft te maken met tal van factoren. Zo blijkt dat armoede en eenzaamheid vrijwel altijd een grote rol spelen. Het afgelopen coronajaar 2020 is het aantal doden dat in een woning is gevonden en langer dan twee weken onopgemerkt in een huis lag met ruim 40 procent gestegen ten opzichte van 2019.

Waardig afscheid

„Heel triest”, vindt Sandra Tom, uitvaartverzorger bij Monuta en ervaren met het organiseren van gemeentelijke uitvaarten. „Het is niet zo dat als iemand geen verzekering heeft er altijd sprake is van een gemeentelijke uitvaart. Er kan nog eigen geld op een rekening zijn, of familieleden of vrienden kunnen besluiten de uitvaart te financieren.”

Als er echt niemand te vinden is, komt de gemeente in beeld die opdracht aan de uitvaartorganisatie geeft om een zo waardig mogelijk afscheid te organiseren. „Als ik een telefoontje krijg ga ik eerst uitzoeken wie iemand nu eigenlijk was. Zo kunnen we het verhaal achter de persoon achterhalen”, zegt Sandra. „We kijken of er iemand is die iets kan vertellen over de overledene. Wat staat er in zijn of haar woning? Waar hield hij of zij van? Zijn er in de woning foto’s van dierbaren, is er muziek te vinden, staan er planten? We zoeken naar informatie om erachter te komen wat voor mens het was en hoe hij of zij heeft geleefd.”

Houvast

De ervaring leert haar dat er altijd wel iets te vinden is waardoor het mogelijk wordt om een afscheid persoonlijk te maken. „Ik heb een keer een gemeentelijke uitvaart gehad van een man waar in de woning helemaal niets te vinden was. Er stond alleen maar een orchidee die vol in bloei was. Dat was mijn enige houvast. Ik heb deze orchidee van de gemeente ontvangen en neergezet op de kist van de overleden man en er een gedicht over voorgedragen. Je hoopt dan dat hij deze plant met liefde heeft behandeld, dat hij er oprecht iets mee had.”

Gemeente Ooststellingwerf

Het verschilt per gemeenten hoeveel geld er wordt uitgetrokken voor een uitvaart. Volgens onderzoek van de Vereniging van Uitvaarten wordt er gemiddeld 2267 euro uitgegeven aan een dergelijke begrafenis. Een bedrag dat aanzienlijk lager is dan de gemiddelde uitvaart, welke ongeveer 6500 euro kost.

Een op de zes gemeenten geeft aan bewust te kiezen voor de soberste manier van begraven. Dat betekent bijvoorbeeld dat er geen afscheidsceremonie plaatsvindt. De Friese gemeente Ooststellingwerf is hierop een uitzondering. Die verzorgt een gemeentelijke begrafenis tot in de puntjes met bloemen en rouwadvertenties en een afscheidsceremonie.

Rouwadvertentie

Elke gemeente heeft zijn of haar eigen beleid en maakt andere afspraken met uitvaartorganisaties over gemeentelijke uitvaarten, vertelt Sandra. „De ene gemeente kiest ervoor geen rouwadvertentie te plaatsen, de andere gemeente weer wel. Dat kan overigens wel een verschil maken. Zo heb ik de uitvaart geregeld van een man die met niemand meer contact had door zijn drugsverleden.”

,,Naar aanleiding van de advertentie kwam een oude vriend achter zijn overlijden. Die zorgde ervoor dat er allerlei oude vrienden werden opgetrommeld waardoor er toch dertig man op zijn uitvaart kwamen. Wij hadden vier toespraken en op het laatste moment kwam er een vriend binnen die muziek bij zich had als eerbetoon. Hij wist zeker dat zijn oude vriend deze muziek mooi had gevonden. Het maakte veel indruk en zo kreeg hij onverwachts toch een heel persoonlijk afscheid.”