Denktank Prio telde vorig jaar 59 conflicten, het hoogste cijfer dat na de Tweede Wereldoorlog werd geregistreerd. Het gaat specifiek om conflicten tussen twee staten of tussen een staat en een of meer rebellengroepen. Hoewel het aantal doden door zulke conflicten opnieuw lichtjes daalde, was 2023 het op twee na meest gewelddadige jaar sinds het einde van de Koude Oorlog met meer dan 122.000 dodelijke slachtoffers.

Meer groepen nemen wapens op

In 2023 woedden er minder niet-statelijke conflicten dan de voorgaande jaren, dat zijn confrontaties tussen twee groepen die niet verbonden zijn aan een overheid. Wereldwijd waren er vorig jaar zo’n 75-tal van zulke conflicten, vooral in de Amerika’s met Mexico als uitschieter qua geweld.

“De cijfers suggereren dat conflicten steeds complexer zijn geworden, met meer actoren die in hetzelfde land actief zijn”, zegt Prio-onderzoeker Siri Aas Rustad.

De toename van statelijke conflicten kan volgens Prio deels worden toegeschreven aan de opmars van Islamitische Staat in Azië, Afrika en het Midden-Oosten. Ook zijn er nieuwe militante bewegingen bijgekomen die betrokken raken bij conflicten met overheidstroepen. Zo is Jama’at Nusrat al-Islam wal-Muslimin, een koepel van Al Qaeda geaffilieerde groepen in de Sahel, de voorbije jaren als relatief nieuwe speler zeer actief in het gebied.

“Deze ontwikkeling maakt het steeds moeilijker voor actoren zoals hulporganisaties en maatschappelijke organisaties om door het conflictlandschap te manoeuvreren en het leven van gewone mensen te verbeteren”, merkt Rustad op.

Dodelijke drie jaar

Het aantal doden door conflicten was vorig jaar dan wel lichtjes gedaald tegenover 2022, de afgelopen drie jaar zijn er wel meer doden gevallen in gevechten dan ooit tevoren in de afgelopen drie decennia.

Deze dramatische toename werd veroorzaakt op drie terreinen: de burgeroorlog in de Ethiopische deelstaat Tigray, de Russische invasie van Oekraïne en de bombardementen op Gaza. In 2023 vielen er meer dan 71.000 doden in Oekraïne en ongeveer 23.000 doden in Gaza, op minder dan drie maanden tijd.

Het meeste geweld tussen staten vindt plaats in Afrika, gevolgd door Azië en het Midden-Oosten.

Het aantal conflicten in Afrika is bijna verdubbeld ten opzichte van tien jaar geleden, van 15 in 2013 naar 28 vorig jaar. In de afgelopen drie jaar zijn er in Afrika meer dan 330.000 doden in gevechten gevallen.

In het Midden-Oosten ging het geweld de voorbije jaren in dalende lijn, maar vorig jaar werd het duidelijk opnieuw woeliger met een stijging van acht naar tien conflicten. In 2022 vielen er iets meer dan 5000 doden door gevechten in het Midden-Oosten, het laagste aantal sinds 2011. Vorig jaar steeg dat echter opnieuw tot bijna 26.000. Opmerkelijk is dat bijna 23.000 daarvan werden geregistreerd in Israël en Palestina.

Waar het de jaren voordien vooral de Syrische burgeroorlog was die het geweld in het Midden-Oosten aandreef, is Gaza momenteel het grootste kruidvat.

“De cijfers over het Midden-Oosten geven hoop dat extreem geweld en complexe conflicten zoals in Syrië kunnen afnemen. Aan de andere kant is het een constante reden tot bezorgdheid dat we vaker dan voorheen nieuwe extreem gewelddadige conflicten zien ontstaan”, aldus Rustad.