-Brussel- Het afbraakbeleid van de regering-Trump tegen de mensenrechten heeft wereldwijd gevolgen, waarschuwt Amnesty International in zijn jaarrapport. De internationale rechten van mensen ondermijnen brengt miljarden personen in gevaar.
In zijn jaarrapport 2024 documenteert Amnesty een wijdverspreide onderdrukking van mensen die er een afwijkende mening op nahouden, en de escalatie van gewapende conflicten in onder meer Oekraïne, Gaza en Soedan. Het jaar is ook gekenmerkt door een wereldwijd, groeiend verzet tegen de rechten van migranten, vluchtelingen, vrouwen, meisjes en LGBTI+ personen, zegt Amnesty.
Trump-effect
De organisatie vreest dat die trends in 2025 verder zullen escaleren, zonder drastische koerswijziging.
“Jaar na jaar hebben we gewaarschuwd voor de gevaren van het afbrokkelen van de mensenrechten. Maar de gebeurtenissen van de afgelopen 12 maanden – met als dieptepunt
Israëls live uitgezonden genocide op Palestijnen in Gaza – hebben duidelijk gemaakt hoe hels de wereld voor velen kan zijn als de machtigste staten het internationaal recht loslaten en multilaterale instellingen negeren”, zegt Agnès Callamard, secretaris-generaal van Amnesty International.
Amnesty spreekt van een ‘Trump-effect’ dat de schade vergroot die andere wereldleiders in 2024 hebben aangericht. Decennia van werk aan universele mensenrechten wordt ondermijnd en de mensheid gaat versneld een brutaal nieuw tijdperk in, stelt het rapport.
“President Trump heeft na honderd dagen in zijn tweede ambtstermijn alleen maar volslagen minachting getoond voor de universele rechten van de mens”, zegt Callamard. “Zijn regering heeft zich snel en doelbewust gericht op cruciale Amerikaanse en internationale instellingen en op initiatieven die zijn ontworpen om onze wereld veiliger en eerlijker te maken.”
Callamard wijst onder meer op zijn aanvallen op concepten als multilateralisme, asiel, sociale rechtvaardigheid, wereldwijde gezondheid en klimaatmaatregelen.
“Maar laten we duidelijk zijn: deze kwaal gaat veel verder dan de acties van president Trump”, zegt ze. “Overal ter wereld verspreiden autoritaire praktijken zich al jaren. Terwijl destructieve leiders ons meesleuren in een tijd van onrust en wreedheid, moeten zij die geloven in vrijheid en gelijkheid zich verzetten tegen deze extreme aanvallen op internationaal recht en mensenrechten.”
Vrijheid van meningsuiting
Amnesty documenteerde vorig jaar onder meer het toenemende gebruik van autoritaire wetten en praktijken om vrijheid van meningsuiting, vereniging en vreedzame bijeenkomst te onderdrukken. “Overheden wereldwijd probeerden hun macht te versterken en angst in te boezemen door mediakanalen te verbieden, ngo’s en politieke partijen op te heffen of te schorsen, en mensenrechtenverdedigers, klimaatactivisten en pro-Palestijnse demonstranten te criminaliseren”, stelt het rapport.
Veiligheidstroepen in verschillende landen gebruikten op grote schaal willekeurige arrestaties, gedwongen verdwijningen en buitensporig geweld om burgerlijke ongehoorzaamheid de kop in te drukken. In Bangladesh bijvoorbeeld vielen bijna duizend doden bij de studentenprotesten. In Mozambique werden na betwiste verkiezingen zeker 277 mensen gedood tijdens de meest heftige repressie van protesten sedert lange tijd.
Escalerende conflicten
Bij escalerende conflicten traden legers en gewapende groepen steeds brutaler op. Het rapport beschrijft oorlogsmisdaden en andere ernstige schendingen van het internationaal humanitair recht die het leven van miljoenen mensen verwoestten.
Dat was het geval in Gaza, waar Amnesty spreekt over een genocide, en het escalerende systeem van apartheid en illegale bezetting op de Westelijke Jordaanoever. Rusland doodde vorig jaar meer Oekraïense burgers dan in 2023 en bleef de burgerinfrastructuur aanvallen en gevangenen onderwerpen aan foltering en gedwongen verdwijning.
In Soedan pleegden de Rapid Support Forces op grote schaal seksueel geweld tegen vrouwen en meisjes. Meer dan 11 miljoen mensen zijn inmiddels intern ontheemd door de twee jaar durende burgeroorlog in Soedan – dat is het hoogste aantal wereldwijd.
Maar ondanks de enorme uitdagingen is de vernietiging van mensenrechten verre van onvermijdelijk, zegt Callamard.
“De geschiedenis kent vele voorbeelden van moedige mensen die autoritaire praktijken overwonnen. In 2024 werden ook leiders die mensenrechten schade toebrachten in verschillende landen weggestemd, terwijl miljoenen over de hele wereld hun stem lieten horen tegen onrecht”, zegt ze. “Het is duidelijk: het maakt niet uit wie ons in de weg staat, we moeten – en zullen – ons blijven verzetten tegen de roekeloze machts- en winstregimes die mensen hun mensenrechten willen ontnemen.”