Bewijzen
De anti-abortuscampagne richt zich op Oekraïense vrouwen die zwanger werden na verkrachting door Russische soldaten tijdens de oorlog in hun land. De bewijzen voor deze vorm van seksueel geweld zijn veeltallig. Steeds meer komen Russische schendingen aan het licht.
In de buurlanden van Oekraïne, zoals Polen, maken lokale organisaties steeds vaker melding dat hulp door vrouwelijke vluchtelingen wordt gevraagd in verband met de beëindiging van een zwangerschap.
3,5 miljoen Oekraïners nu al in Polen
In Polen verblijven momenteel 3,5 miljoen van de 6,4 miljoen vluchtelingen die Oekraïne ontvlucht zijn na de Russische inval. Maar Polen heeft daarnaast ook een van de strengste abortuswetgevingen ter wereld. Abortus is in Polen uitsluitend mogelijk als de zwangerschap het leven van de moeder in gevaar brengt, of als die het gevolg is van een strafbaar feit zoals incest of verkrachting. In dat laatste geval moet het criminele feit bewezen zijn door de openbaar aanklager voordat er kan worden overgegaan tot een abortus.
Ordo Iuris wil dat artsen bevestigen dat er officieel sprake is van verkrachting
Het is net dit feit dat de Rooms-Katholieke, oerconservatieve organisatie ‘Ordo Iuris’ aangrijpt wanneer zij in ziekenhuizen controleren of er wel aan deze voorwaarde wordt voldaan.
In een brief vraagt ‘Ordo Iuris’ ziekenhuizen om informatie over abortussen die zijn gebeurd tussen 1 februari en 11 mei. ‘Ordo Iuris’ vraagt ook informatie over de nationaliteit van de vrouwen en wil dat het ziekenhuis bevestigt dat er officieel sprake is van verkrachting.
De actiegroep erkent dat zij nog andere ziekenhuizen om soortgelijke informatie hebben gevraagd. Zij zeggen dat zij willen voorkomen dat ‘pro-choice-groepen’ de verkrachtingsuitzondering op het abortusverbod in Polen gaan inzetten om Oekraïense vrouwen te helpen de wetgeving te omzeilen en toch een abortus te krijgen.
‘Abortus op bestelling’
Katarzyna Gesiak, directeur medisch recht en bio-ethiek van ‘Ordo Iuris’ vertelde op de Poolse nieuwssite Wirtualna Polska: “Wij weten dat de Poolse pro-abortus-groeperingen momenteel proberen om de verkrachtingspremisse in te zetten om toch een abortus voor Oekraïense vrouwen mogelijk te maken. Het maakt daarbij niet uit in welk land een vrouw geboren is. Zonder de bevestiging van een rechter dat het om een crimineel feit gaat, is het ‘abortus op bestelling’. Sommige mensen zullen altijd voordeel willen halen uit bepaalde situaties.’
Activisten die zich inzetten voor de rechten van de slachtoffers walgen van dit argument. “Bewijs verkrijgen van een openbare aanklager neemt erg veel tijd in beslag, als het überhaupt kan worden aangetoond” zegt Mara Clarke van het Britse Abortion Support Network dat ook actief is in Polen.
Invloed Rooms-Katholieke kerk
Volgens haar zijn de acties van ‘Ordo Iuris’ tekenend voor de uitdagingen waar vrouwen in Polen voor staan. Niet enkel zijn er de strenge abortuswetten, daarnaast heerst er ook een enorm stigma dat gevoed wordt door een conservatieve regering die hechte banden met de Rooms-Katholieke kerk heeft. Vorig jaar nog werd de toch al strenge abortuswet in Polen nog extra aangescherpt op initiatief van kerk en regering.
De Rooms-Katholieke kerk heeft ook nog steeds een zeer centrale positie in de Poolse samenleving. Uit onderzoek van de Poolse staats TV bleek dat 92 procent van de Poolse Rooms-Katholieken voorstander is van een aanscherping van de abortuswetgeving.
Moeder Teresa
Campagnevoerders van de anti-abortusbeweging zijn vaak pro-actief aanwezig aan de grensovergangen waar Oekraïners het land binnenkomen. Zij staan klaar met foldermateriaal dat duidelijk maakt dat Polen een land is waar gevangenisstraffen staan op het schenden van de wetgeving inzake abortus.
Mensenrechtenactivisten vrezen dat al deze acties het trauma voor Oekraïners, die een veel liberalere wetgeving kennen, zou kunnen vergroten. In Oekraïne is een abortus legaal tot 12 weken en in sommige omstandigheden tot 28 weken van de zwangerschap. Ook de VN-vluchtelingenorganisatie (UNHCR) vindt dat vluchtelingenvrouwen in Polen recht hebben op reproductieve rechten die voldoen aan de internationale standaarden. De UNHCR-woordvoerder in Polen, Olga Sarrado Mur, zegt dat zij op korte termijn in gesprek wil met overheid en lokale mensenrechtengroeperingen om deze situatie te bespreken.
Het blijft onzeker of de VN-organisatie succes zal hebben onder de nieuwe Poolse wetgeving. Het kost heel veel tijd voor openbare aanklagers om een verkrachting aan te tonen en dat wordt nog extra bemoeilijkt wanneer de misdaad honderden kilometers verderop in een oorlogsgebied heeft plaatsgevonden en de daders onbekend zijn, wellicht gesneuveld of terug naar Rusland. Het vinden van eventuele getuigen in een oorlogssituatie is vrijwel ondoenlijk.
