Buitenvervolgingstelling vragen wegens verjaring voor alle 68 verdachten
Het parket zou de buitenvervolgingstelling vragen wegens verjaring voor alle 68 verdachten. Daaronder ook de in 2019 overleden kardinaal Godfried Danneels (schuldig verzuim), de voormalige Brugse Bisschop Roger Vangheluwe (84) en Kardinaal André Léonard (81).
Opmerkelijk daarbij is dat zelfs het bezit van foto’s welke door de Computer Crime Unit van de Belgische politie als kinderporno beoordeeld werden, op de pc en de laptop van Roger Vangheluwe, niet meer in aanmerking komt voor vervolging. Kinderrechtenorganisatie Child Focus heeft verbijsterd gereageerd op het voornemen van de Belgische justitie..
‘Operatie Kelk’ is de naam gegeven aan een gerechtelijke onderzoek met huisdoorzoeking, op last van de Brusselse onderzoeksrechter Wim De Troij en gehouden op 24 juni 2010 in het kader van een strafrechtelijk onderzoek betreffende seksueel misbruik in de Belgische kerkprovincie. Tevens wilde men nagaan of de leiding van de Belgische Katholieke Kerk al dan niet strafbaar was voor pogingen om kindermisbruik in de doofpot te stoppen, en of zij strafbaar was voor zogenaamd schuldig verzuim.
In het lopende onderzoek zijn een groot aantal dossiers en computers in beslag genomen. Hiervoor werden huiszoekingen uitgevoerd in het Aartsbisschoppelijk paleis te Mechelen, het graf van Kardinaal mercier in de St. Romboutskathedraal, de woning van wijlen kardinaal Danneels en andere kerkelijke kantoorgebouwen.
Het Vaticaan reageerde vrijwel onmiddellijk en stelde kritische vragen bij de grafschennis in de Kathedraal. De minister van justitie verdedigde de procedure. Aartsbisschop Leonard reageerde met de opmerking dat de operatie eerder paste in een roman à la Da Vinci Code dan in de werkelijkheid.
De bisschoppenconferentie nam advocaat Fernand Keuleneer in de arm. Hij beoordeelde de huiszoekingen als een ‘fishing expedition’ waarbij de netten zo ruim mogelijk werden uitgezet, in de hoop toch iets te vangen. Op basis van een reeks door hem geuite bezwaren, diende hij een verzoek tot nietigverklaring bij de rechtbank in.
Dossiers terug
Op 9 september 2010 oordeelde de KI (Kamer van Inbeschuldigingstelling) dat onderzoeksrechter De Troij alle in beslag genomen dossiers moest terugbezorgen. De onderzoeksrechter zou tijdens deze huiszoekingen zijn boekje te buiten zijn gegaan. Eerder werd een gelijkaardig arrest uitgesproken met betrekking tot de dossiers die in beslag waren genomen bij de commissie Adriaenssens. De verkregen bewijzen gebaseerd op die huiszoekingen zouden niet rechtsgeldig zijn. De demissionaire Belgische minister van Justitie was van mening dat het onderzoek kon doorgaan.
Op 12 oktober 2010 vernietigde het Het Hof van Cassatie de beslissingen van de KI waarbij die huiszoekingen onwettig verklaard werden. Als reden gaf Cassatie dat de burgerlijke partijen niet werden gehoord door de KI, en dit een schending van de procedure betekende. Een andere Kamer van inbeschuldigingstelling in Brussel moest zich vervolgens over de zaak buigen. De burgerlijke partijen moesten nu wél gehoord worden.
Op 22 december 2010 besliste de KI dat de huiszoekingen bij het Aartsbisdom en bij Kardinaal Godfried Danneels wél wettelijk waren, maar de huiszoekingen bij de commissie-Adriaenssens niet. Hiertegen werd opnieuw cassatieberoep aangetekend. In april 2011 vernietigde het Hof van Cassatie het laatste arrest van de KI door te stellen dat het onvoldoende gemotiveerd was.
Op 24 oktober 2011 boog de Brusselse Kamer van inbeschuldigingstelling zich voor de derde keer in een jaar tijd over de rechtsgeldigheid van Operatie Kelk. Het parket en de advocaat van een groep slachtoffers, pleitten op de zitting dat de huiszoekingen bij Kardinaal Danneels en in het paleis van de Aartsbisschop rechtsgeldig waren. De advocaat van Kardinaal Danneels en van het Aartsbisdom, pleitte het tegenovergestelde.
Cassatie
Op 29 november 2011 viel de uitspraak: de Brusselse KI verklaarde de huiszoekingen en inbeslagnames bij Kardinaal Danneels en het Aartsbisdom nietig. De advocaten van de slachtoffers, beslisten op 5 december 2011 opnieuw in cassatie te gaan.
In de week van 20 februari 2012 werd door de advocaten van de slachtoffers binnen het kader van deze cassatieprocedure een “Memorie” neergelegd ter griffie van het Hof van Cassatie te Brussel in naam van 69 slachtoffers van seksueel misbruik die tegen het arrest wilden ingaan. Deze memorie van 24 bladzijden had betrekking op de geldigheid van de huiszoeking en de bruikbaarheid van het bewijsmateriaal, en de stukken die bij de huiszoeking in beslag waren genomen. Op 20 maart 2012 gaf onderzoeksrechter De Troij te kennen dat hij op het einde van die maand zijn ambt zou neerleggen wegens onenigheid met zijn overste over het overplaatsen van zijn assistente.
Op 3 april 2012 besliste het Hof van Cassatie in Brussel dat het laatste arrest van de Kamer van Inbeschuldigingstelling (van 29 november 2011), dat bepaalde dat de huiszoekingen van onderzoeksrechter De Troij en het in beslag genomen bewijsmateriaal nietig wordt verklaard, gedeeltelijk werd verbroken. Deze beslissing werd deels gebaseerd op de door de advocaten van de slachtoffers aangehaalde “Antigoon-doctrine”. Deze rechtspraak zegt dat zelfs als de methode, gebruikt om tot het bewijsmateriaal te komen wordt betwist, dit bewijsmateriaal daarom niet ongeldig is. Een nieuw samengestelde Kamer zal zich voor de zomer uitspreken over de gevolgen van de verbreking van het arrest. Voorlopig wordt een belangrijk deel van de dossiers die onder andere moet dienen om ‘schuldig verzuim’ binnen de kerk te kunnen bewijzen, opnieuw toegelaten in het verdere onderzoek.
Begin 2012 werd er nieuw leven geblazen in het onderzoek, dat dreigde ten onder te gaan aan een procedureslag. Er werden tientallen huiszoekingen verricht in alle Vlaamse en Waalse Bisdommen, evenals in een dertigtal Ordes, Congregaties en Kloostergemeenschappen. Magistraat Els De Breucker werd aangesteld als nieuwe Brusselse onderzoeksrechter ter vervanging van Wim De Troy wiens mandaat op 1 april was afgelopen. De nieuwe magistraat nam (bijna) alle dossiers van De Troy over uit Operatie Kelk.
Op 17 oktober 2012 meldde dagblad ‘de Standaard’ dat in het onderzoek Operatie Kelk ’tientallen’ processen verbaal waren verdwenen. Het parket gaf als voorlopige verklaring dat een poetsvrouw de dossiers die in een vuilniszak door onderzoeksrechter Colette Callewaert wegens verhuis werden bewaard, moet hebben weggesmeten. De advocaat van de Bisschoppen, Mr. Fernand Keuleneer, maakte duidelijk dat dit de procedure wegens schuldig verzuim in het gedrang kon brengen. De advocaat van de slachtoffers binnen de groepsvordering schuldig verzuim tegen de kerkelijke oversten sprak van een georganiseerde boycot. De Brusselse raadkamer had zich op 16 oktober 2012, dus een dag voor het uitlekken van de verloren pv’s, normaal voor de vierde keer op twee jaar tijd moeten buigen over de rechtsgeldigheid van Operatie Kelk, met name de huiszoekingen van juni 2010 in het Aartsbisschoppelijk paleis en in de ambtswoning van Kardinaal Godfried Danneels in Mechelen.
Binnen het kader van de procedure ‘schuldig verzuim’, besliste het Hof van Beroep te Luik op 23 april 2015 Mgr. Léonard in een welbepaald dossier van seksueel misbruik te veroordelen omdat hij in de periode 1996-2001 niet voldoende onderzoek deed na de aangifte die een slachtoffer van feiten van seksueel misbruik had gedaan. Het slachtoffer was een seminarist, en had in het jaar 1996 aangifte gedaan van de feiten via een klacht bij de kerkelijke overheden. Het Hof van Beroep in Luik oordeelde dat Mgr. Léonard een fout beging door
- de ernst van de feiten te onderschatten,
- het slachtoffer te miskennen,
- geen plicht tot schadevergoeding op te leggen aan de dader,
- geen sanctie van ‘verwijdering’ te treffen, waardoor de dader nieuwe feiten heeft kunnen plegen.
Door deze opsomming in het arrest op te nemen, werd voor het eerst in België de definitie van schuldig verzuim duidelijk neergeschreven. Dit oordeel is een primeur, waarvan de impact op andere lopende rechtszaken nog moet blijken.
