-Miami- Ben Ferencz (103), de laatste aanklager van de Neurenberg-processen die nog in leven was, is zaterdag overleden in Florida. Hij kreeg wereldfaam door de vervolging van nazi-oorlogsmisdadigers uit de Tweede Wereldoorlog, maar hij stond ook aan de wieg van het Internationaal Strafhof te Den Haag.
Benjamin Ferencz verhuisde toen hij tien maanden oud was met zijn ouders vanuit Transsylvanië naar de Verenigde Staten vanwege het toenemende antisemitisme in Europa. In de VS studeerde hij rechten aan de Harvard-universiteit. In 1943 ging hij vrijwillig in het Amerikaanse leger om bij een nieuw opgericht legeronderdeel dat oorlogsmisdaden in Duitsland onderzocht te gaan werken.
Bewijzen
Ferencz was in 1945 een van de eerste onderzoekers- en officieren van Justitie die bewijzen verzamelden van misdaden tegen de mensheid in concentratiekampen. Hij bezocht onder meer de concentratiekampen Buchenwald en Ohrdruf. In deze kampen kwamen tienduizenden mensen om het leven.
“Hij had naar eigen zeggen het gevoel dat hij ‘een kijkje in de hel genomen had”
Na deze beide kampen te hebben onderzocht, trok hij naar meer concentratiekampen. Op zijn eigen website deelde hij mee wat hij aantrof: “De kampen waren allemaal min of meer hetzelfde. Lijken lagen verspreid over de grond en lijken van mensen die vel over been waren, lagen als brandhout opgestapeld in de buurt van verbrandingsovens.”
Ook ontmoette hij overlevenden die “eruit zagen als levende skeletten. Zij hadden dysenterie, tuberculose, longontstekingen, tyfus andere ziekten.”Hij had naar eigen zeggen het gevoel dat hij een kijkje in de hel genomen had”.
Neurenberg
Nadat hij het Amerikaanse leger had verlaten, werd Ferencz op 27-jarige leeftijd hoofdaanklager in het ‘Einsatzgruppen-proces’, een van de processen die na de Tweede Wereldoorlog in het Duitse Neurenberg werden gehouden. De Einsatzgruppen waren doodseskaders van de Nazi’s. In Oost-Europa doodden zij naar schatting een miljoen mensen.
“Wij konden ze niet alle 3.000 voor de rechter brengen”
Van de 3.000 personen waaruit het eskader bestond, selecteerde Ferencz er 22 die terecht kwamen te staan. “Wij konden ze niet alle 3.000 voor de rechter brengen”, vertelde hij in 2017 aan NPO-Nieuwsuur. “Dus maakte ik een selectie op basis van rang in het leger en onderwijsniveau. Het waren allemaal hoogopgeleide mannen met hoge functies. Alle 22 verdachten werden schuldig bevonden. Dertien van hen kregen de doodstraf.”
Financiële compensatie
Na het proces ging Ferencz aan de slag bij het advocatenkantoor van Telford Taylor in New York. Taylor was net als Ferencz aanklager geweest in een van de Neurenberg-processen. Ferencz zette zich onder meer in voor financiële compensatie voor overlevenden van de Holocaust.
Hij was ook een groot pleitbezorger van de oprichting van het Internationaal Strafhof in ‘s Gravenhage. Dat kwam er in 2002 en hij hield op 91-jarige leeftijd het slotpleidooi in de zaak tegen Thomas Lubanga, de eerste aangeklaagde die werd overgedragen aan het Internationaal Strafhof.
