Leestijd: 4 minuten

🔊 Lees voor

-Amsterdam- De bisschop van Haarlem-Amsterdam Jan Hendriks en zijn collega uit het Vaticaan, kardinaal Stella, moeten zich bij de rechter verantwoorden voor het ontslag van voormalig priester Pierre Valkering uit Amsterdam. De beide prelaten beschuldigen Valkering, sind zijn coming-out, van ‘imprudent’ gedrag.

De meervoudige kamer van de rechtbank moet maandag bepalen of de kardinaal uit het Vaticaan en de Nederlandse bisschop aangeklaagd kunnen worden in een smaad en laster zaak. De openlijk homoseksuele ex-priester Valkering vecht daar al jaren voor. Tot aan de Hoge Raad vocht hij ervoor en nu is het dan zover. Valkering vindt dat de kerk hem schandalig behandeld heeft. “In mijn visie is mijn kwestie symptomatisch voor hoe er door en vanuit de Rooms-katholieke kerk überhaupt wordt geacteerd in relatie tot homoseksuele mensen en lhbtqia+-personen. Steeds weer blijkt de kerk geneigd om voor waar te houden wat men wénst dat waar is,” zegt hij tegenover AVROTROS.

Valkering stelt dat de kerk hem in verband brengt met imprudent gedrag met kinderen. Zijn advocaat Ludith Haarsma: “Dat is smaad en daar moet de Bisschop voor bloeden.”Pierre Valkering was priester van de Vredeskerk in Amsterdam. Ter ere van zijn 25-jarig jubileum schreef hij in 2019 een boek over zijn priesterschap met de titel, ‘Ontkleed niet naakt staan’. Daarin beschrijft hij hoe hij tijdens de opleiding worstelt met homoseksuele gevoelens, en aanvankelijk het celibaat overtreedt in gaysauna’s envdarkrooms. Eén dag na het verschijnen van het boek wordt hij op non-actief gesteld. Zijn werkgever, bisschop Hendriks van het bisdom Haarlem-Amsterdam, vindt dat hij zich moet gaan bezinnen. Valkering accepteert dat, en weet ook dat een kerkelijke rechtbank een uitspraak moet gaan doen.

Melding, geen klacht

Het komt daarna tot een kerkrechtelijke procedure en dan verandert alles. Al snel blijkt dat deze niet alleen gaat over de bekentenissen uit zijn boek, maar ook over een melding van grensoverschrijdende gedrag tegen kinderen en kwetsbaren. Zo wordt Valkering beschuldigd van het ophangen van kindertekeningen in zijn slaapkamer, zich omkleden bij het zwemmen met enkel een badlaken, en het toelaten van een ‘pedoseksueel’ tot een gebedsavond voor jongeren. “Ik weet niets over een pedoseksueel, wat er voorgevallen zou zijn, of wie die pedoseksueel geweest moet zijn. Maar dat is ook niet het verwijt. Het verwijt is dat ik hem heb toegelaten”, reageert de priester.

Het actualiteitenprogramma ‘EenVandaag’ van de NPO deed in 2021 navraag bij het bisdom. “Deze melding is conform de geldende procedures afgehandeld, en niet omgezet in een klacht”, liet men weten. Valkering probeerde bisschop Hendriks te overtuigen de geruchten niet als feit te presenteren aan het Vaticaan, en zocht de media op. Maar volgens de bisschop had het ontslag van Valkering niets te maken met de melding. “Het besluit om hem als pastoor te ontslaan en als priester te suspenderen was gebaseerd op de schendingen van het celibaat.”

Imprudent gedrag

Wanneer het kerkelijk vonnis wordt uitgesproken, staan de meldingen over grensoverschrijdend gedrag er toch in. Er staat niet alleen dat de priester gezondigd heeft tegen het celibaat. In het vonnis staat ook in dat hij zich schuldig heeft gemaakt aan ‘imprudent gedrag’ jegens kinderen en kwetsbaren. “Mij in verband brengen met pedoseksualiteit is dynamiet. Het maakt mij kwetsbaar en dat is laster, mijn naam moet gezuiverd worden”, zegt een boze en verontwaardigde Valkering hierover.

Het bisdom verzet zich tegen het verhoor van bisschop Jan Hendriks. Volgens de kerk gaat het om een afgehandelde kwestie van het kerkelijk recht. Kerkelijk jurist Ruud Huysmans bevestigt dat er kerkrechtelijk weinig meer te veranderen valt. De handtekening van de Paus staat eronder, maar ook Huysmans ziet dat de melding van ‘imprudent gedrag’ wel degelijk in het vonnis staat. Terwijl de bisschop had gezegd dat dat geen rol speelde.

Valkering kiest ervoor om 3 jaar lang te procederen om de bisschop en de Italiaanse kardinaal Stella voor de rechter te laten getuigen. Dat procederen heeft succes, Valkering krijgt zijn zin. Maandag 18 november worden de geestelijken gehoord. De rechter moet dan bepalen of de smaad en laster zaak tegen de geestelijken van start kan gaan. Valkering ziet de zaak breder dan alleen zijn persoonlijk strijd. “Het mag duidelijk zijn dat deze kleine strijd van mij, niet los gezien kan worden van een mondiale religieuze en politieke cultuurstrijd tussen liberale en autoritaire krachten, waarin lhbtq+-personen een weinig begerenswaardige sleutelpositie innemen,” aldus Valkering.

‘Zaak valt onder kerkelijk recht’

Bisschop Hendriks heeft het standpunt ingenomen dat dit een zaak is die niet thuishoort bij de civiele rechtbank, maar valt onder het bereik van het kerkelijk recht. Het gaat immers over het handelen van de bisschop in het kader van een kerkelijke procedure tegen Valkering in relatie tot zijn functioneren als pastoor en priester. De bisschop respecteert niettemin de uitspraak van de Hoge Raad, die heeft bepaald dat over deze kwestie getuigen kunnen worden gehoord door de civiele rechter in het kader van een voorlopig getuigenverhoor.

Civiele procedure

Valkering wil getuigen horen omdat hij voornemens lijkt om een civiele procedure tegen de bisschop te beginnen wegens smaad en laster. Die kwestie staat los van de kerkelijke procedure die nog in Rome loopt over het vervolg op de schorsing van Valkering. Overigens meent de bisschop dat de aantijgingen jegens hem iedere grond ontberen.

Inzake kerkelijk recht is Hendriks goed onderlegd. Hendriks studeerde aan de Pauselijke Universiteit Gregoriana canoniek recht. In 1983 haalde hij daarin het licentiaat en in 1986 werd hij summa cum laude doctor. Daarnaast was Hendriks rechter bij de kerkelijke rechtbank van het bisdom Roermond en het bisdom Haarlem-Amsterdam.

LHBTI affaires

Vanaf 24 juni 2019 volgde Hendriks als administrator tijdelijk Pierre Valkering op, die per die datum als pastoor van de parochie O.L.V. van de Vrede (in de volksmond de Vredeskerk) in Amsterdam ontslagen was. Valkering had in het voorjaar van dat jaar tijdens zijn 25-jarig priesterfeest in de viering het eerste exemplaar van een biografisch en naar zou blijken geruchtmakend boek overhandigd aan de homoseksuele D66 politicus Boris Dittrich, waarin hij met name beschrijft hoe hij omgegaan was met zijn homoseksualiteit (en dus met zijn celibaatsgelofte) in die jaren.

Tweeënhalf jaar later was er de kwestie met betrekking tot priester-LHBTI-activist Jan Veldt (geboren 1933, priester gewijd in 1960). De bisschop had hem verboden voor te gaan in de eucharistieviering van nieuwjaarsdag 2023. Veldt vindt de rooms-katholieke leer betreffende LHBTI’ers achterhaald en windt daar geen doekjes om. Op zijn 88e verjaardag ging hij voor tijdens een Agapéviering op het homomonument in Amsterdam. Ook richtte hij de Stichting RK homo-emancipatie Priester Jan Veldt op. Volgens een persverklaring van het bisdom was de reden van de al eerder gestelde vraag aan Veldt af te zien van publiekelijk voorgaan gelegen “in zijn levenssituatie” en niet in zijn activisme. In september 2023 moest bisschop Hendriks terugkomen op het eerder opgelegde verbod en werd Veldt gerehabiliteerd. Hij kan sindsdien weer voorgaan in publieke eucharistievieringen.