-Bonn- Incidenteel deden diverse Duitse bisschoppen het al, maar nu is er een gezamenlijk document, waarin de Duitse katholieke bisschoppenconferentie een dringende waarschuwing afgeeft tegen rechts-extremisme – inclusief de AfD (politieke partij ‘Alternative für Deutschland’ red.). Extreemrechtse partijen en “partijen die aan de rand van deze ideologie woekeren” zijn niet verkiesbaar voor christenen.
Ongekend duidelijke verklaring
De Duitse katholieke bisschoppen hebben een ongekend duidelijke verklaring uitgegeven waarin zij zich distantiëren van de AfD. “Na verschillende golven van radicalisering domineert nu een völkisch-nationalistische houding, vooral in de partij Alternative für Deutschland (AfD),” staat te lezen in het document met de titel “Völkischer Nationalismus und Christentum sind unvereinbar” (Volksnationalisme en christendom zijn onverenigbaar). De AfD schommelt tussen echt rechts-extremisme en rechts-populisme, dat minder radicaal lijkt. “Rechtspopulisme is de kleurrijke franje van het rechts-extremisme, van waaruit het ideologisch geladen is.”
In beide gevallen krijgen stereotype ressentimenten vrij spel: tegen vluchtelingen en migranten, tegen moslims, tegen de vermeende samenzwering van de zogenaamde mondiale elites en in toenemende mate ook tegen Joden. De Duitse katholieke bisschoppen benadrukken daarom: “Etnisch nationalisme is onverenigbaar met het christelijke beeld van God en mens. Extreemrechtse partijen en partijen die in de marge van deze ideologie welig tieren, kunnen daarom geen plaats van politieke activiteit zijn voor christenen en zijn ook niet verkiesbaar.” De verklaring werd unaniem aangenomen aan het einde van de Algemene Vergadering van de Duitse Bisschoppenconferentie (DBK) in Augsburg.
Afwijzen
De bisschoppen waarschuwen dat iedereen die stemt op partijen die door de Binnenlandse veiligheidsdiensten worden beschouwd als bewezen rechts-extremistisch, “zich verzet tegen de fundamentele waarden van menselijke co-existentie en democratie in ons land”. “Wij doen een beroep op onze medeburgers, ook degenen die ons geloof niet delen, om het politieke aanbod van extreem-rechts te verwerpen en af te wijzen.”
De bisschoppen maken ook duidelijk dat het verspreiden van extreemrechtse leuzen – met inbegrip van racisme en antisemitisme in het bijzonder – onverenigbaar is met baan of vrijwilligerswerk in de Duitse katholieke kerk.
Verkiezingen
Tijdens de persconferentie aan het einde van de plenaire vergadering verwees de voorzitter van de bisschoppenconferentie, bisschop Georg Bätzing, naar de komende Europese verkiezingen in juni en de deelstaatverkiezingen, dit najaar, in de deelstaten Brandenburg, Saksen en Thüringen. In de drie deelstaten dreigt de AfD de sterkste kracht in het parlement te worden. “Het is daarom absoluut noodzakelijk dat de katholieke kerk duidelijke standpunten blijft innemen.”
Zo’n duidelijke uitspraak van de bisschoppenconferentie over een partij die in de Bondsdag vertegenwoordigd is, is hoogst ongebruikelijk. “Zoals u weet, hebben wij heel vaak bisschoppelijke verklaringen over verkiezingen geformuleerd, waarbij wij nooit partijen bij naam hebben genoemd,” legde Bätzing uit. In dit geval hadden de bisschoppen na een lange discussie besloten om de AfD bij naam te noemen. De partij is het “speerpunt van een gevaarlijke culturele verandering in onze samenleving”.
Remigratie
Het sleutelwoord ‘remigratie’ deed de bisschoppen de oren spitsen. ‘Remigratie’ is niets anders dan “de voorgenomen deportatie van miljoenen mensen uit Duitsland”. Dit vroeg om een duidelijke positionering, aldus de bisschoppenconferentie. “Dit gaat niet over individuele politieke verschillen, dit gaat over een fundamenteel verschil in het begrip van mensen, de menselijke samenleving en onze staat.”
Politieke ontwikkelingen
In een interview met de Duitse publieke omroep ARD en ZDF, benadrukte bisschop Bertram Meier van Augsburg dat de kerk duidelijk moet maken waar antidemocratische en onmenselijke tendensen zich verspreiden. “En daar hoort de AfD ook bij.” De bisschoppen willen niet de fout maken om achter de politieke ontwikkelingen aan te lopen. “Waar gevaar dreigt, moeten wij de dingen bij naam noemen.” Het is volstrekt onmogelijk om katholiek christen te zijn en op de AfD te stemmen.
In antwoord op de vraag of het lidmaatschap van de AfD, werken als geestelijke of leek in de katholieke kerk uitsluit, zei Bätzing: “De bisschoppenconferentie gaat dit laten onderzoeken op grond van het kerkrecht. Het is echter duidelijk dat iedereen die extreem-rechtse of antisemitische standpunten uitdraagt geen functie in de kerk kan bekleden”.
Volgens de bisschoppelijke verklaring bestond rechts-extremisme ook in het Duitsland en Europa van na de Tweede Wereldoorlog. De laatste jaren zijn extreemrechtse opvattingen echter veel wijder verbreid. Rechts-extremisme vormt momenteel de grootste dreiging van extremistische aard voor Duitsland en Europa. “Wij zien met grote bezorgdheid dat het radicale denken toeneemt en zelfs omslaat in haat tegen medemensen – vooral vanwege hun religie, afkomst of huidskleur, vanwege hun geslacht of seksuele identiteit.”
Dialoog
De duidelijke stelling tegen elke vorm van rechts-extremisme betekent echter geenszins dat de kerk zich terugtrekt uit de dialoog met mensen “die vatbaar zijn voor deze ideologie, maar bereid zijn om te praten”. Bisschop Bätzing benadrukt ook: “Wij moeten openstaan voor dialoog.” Hij vraagt mensen die zich “uitgedaagd voelen” door de verklaring van de bisschoppen om de dialoog aan te gaan.
Nee zeggen tegen rechts-extremisme betekent bovendien niet dat bestaande problemen genegeerd kunnen worden, waarschuwen de bisschoppen in hun verklaring, waarbij zij sociale rechtvaardigheid en de integratie van migranten als voorbeelden noemen. De problemen moeten worden aangepakt. “Al het andere zou de rechtse rand alleen maar verder voeden.”
Reacties
De woordvoerder van de AfD-parlementsfractie, bekritiseerde de verklaring van de bisschoppen als een “volledig verkeerd signaal”. Hiermee laten de bisschoppen zien dat zij “niet willen integreren, maar eerder uitsluiten”. De kerk verandert zichzelf in een politieke ‘speler’ en sluit zich aan bij de “links-groene agenda” in plaats van zich bezig te houden met de verkondiging van het Evangelie. De AfD lijkt nu de enig overgebleven verdediger van het christelijke Westen, aldus de woordvoerder.
Daarentegen prijst de christendemocratische CDU/CSU de bisschoppelijke verklaring. “Wij denken dat het goed is dat de kerk een heel duidelijk standpunt inneemt tegen rechts nationalisme.” Katja Weitzel, woordvoerder voor kerkbeleid in de SPD-parlementsfractie, verwelkomt ook het feit dat “de katholieke bisschoppen duidelijk en ondubbelzinnig waarschuwen tegen de AfD en erop wijzen dat etnisch en nationalistisch denken onverenigbaar is met het christendom”.
