Leestijd: 5 minuten🔊 Lees voor

Wat hebben de euthanasielobbyisten van Nederlandse Vereniging voor Vrijwillig Levenseinde en de controleinstantie Regionale Toetsingscommissies Euthanasie gemeen? Beiden hebben dezelfde voorzitter gehad: D66-politicus Jacob Kohnstamm. Een sterk staaltje “Wij van WC-eend adviseren WC-eend”, dat toont hoezeer de toetsing van euthanasie in Nederland een wassen neus is. 

Gedwongen euthanasie

Wereldwijd is er met verbazing op gereageerd: de euthanasie onder dwang van een Nederlandse vrouw. De demente dame werd door familie in bedwang gehouden terwijl een arts de dodelijke spuit zette.  “Het had geen zin het haar te vragen… In haar gedrag gaf ze aan dat ze dood wilde”, luidt de rechtvaardiging van de arts. Het geval is helaas niet uniek. Gedwongen euthanasie rukt op in Nederland. Reden genoeg voor Stirezo om de verantwoordelijk minister De Jonge te petitioneren om deze dwang te stoppen.

Tuchtcollege

Het Openbaar Ministerie stelt een strafrechtelijk onderzoek in naar de zaak, een mijlpaal in de Nederlandse euthanasie-geschiedenis. Ook het Regionaal Tuchtcollege voor de Gezondheidszorg in Den Haag heeft onderzoek gedaan en de arts op het matje geroepen. Het tuchtcollege is ingesteld om medische wantoestanden aan de kaak te stellen. Goed dat ze er werk van maken, zou je denken.

Slechts berisping

Maar het oordeel van het Haags tuchtcollege is boterzacht. De arts heeft verkeerd gehandeld, maar deed dat in goede wil en in samenspraak met de familie. Daarom krijgt ze van het tuchtcollege geen schorsing maar slechts een berisping. Een tik op de vingers voor het doden van een tegenstribbelend mens.

Slappe toezicht

De berisping is beter dan niets, maar tekent het slappe toezicht op euthanasie. Ernstige vergrijpen worden met de mantel van de keuzevrijheid bedekt. Ook als de bejaarde in kwestie helemaal geen duidelijke keuze had gemaakt voor de euthanasie die haar toegediend werd. Zo wordt de suïcideromantiek in stand gehouden.

“Naar eer en geweten”

Wie is verantwoordelijk voor deze permissieve euthanasiepraktijk? De collaborerende artsen, de verantwoordelijke ministers, de tuchtcollegeleden zelf. Maar bovenal Jacob Kohnstamm, D66-politicus en voormalig staatssecretaris. Toen de arts in kwestie op de vingers getikt werd, verklaarde hij tegen De Volkskrant dat deze arts “naar eer en geweten heeft gehandeld”. Ze “deed wat ze moest doen”.

Toetsingscommissies

Kohnstamm is niet zomaar een D66-euthanasiast. Hij is voorzitter van de Regionale Toetsingscommissies Euthanasie (RTE), de eerste instantie die euthanasieën controleert. Bij uitstek een functie die onpartijdigheid en terughoudendheid vraagt – vooral omdat regionale tuchtcolleges voor de gezondheidszorg zich baseren op toetsing van de RTE’s. Kohnstamms positieve woorden over de arts die een tegenstribbelende vrouw doodde, zijn dan ook opmerkelijk.

Fanatiek lobbyist

Des te opmerkelijker is dat Kohnstamm al jarenlang een fanatiek lobbyist is voor meer euthanasie. De D66’er was van 2000 tot 2006 voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Vrijwillige Euthanasie (NVVE), een lobbyclub die voor verdere legalisatie van geassisteerde zelfmoord ijvert. Dat ijveren ging ver. Kohnstamm maakte zich hard voor:

• Het jagen op gewetensbezwaarde artsen die niet euthanasie willen uitvoeren. “Degene die het in zijn bolle hoofd haalt niet te verwijzen, kan rekenen op een volledige klachtprocedure.”
• Het vervolgen van artsen die zich terugkomen op een eerdere toezegging om euthanasie te plegen.
• Het legaliseren van de zelfmoordpil, zodat je jezelf van kant kunt maken. Kohnstamm: “Ik vind het beneden alle peil als ik me als 96-jarige moet verhangen of voor de trein moet springen.”

Christelijk protest

Toen Kohnstamm in 2016 voorgedragen werd als RTE-voorzitter, waren ChristenUnie en SGP terecht verbaasd. Tweede Kamerlid Carla Dik-Faber (CU) protesteerde: “Tweederde van de artsen ervaart druk om euthanasie uit te voeren en de NVVE werkt daar van harte aan mee.”

Volgende halte

Het protest van de christelijke partijen was terecht. Kohnstamm ijvert ook als RTE-voorzitter voor meer mogelijkheden tot euthanasie. Onder zijn leiding is de RTE meer en meer het doden van wilsonbekwame, demente patiënten gaan goedkeuren. Het voornoemde geval van gedwongen euthanasie is slechts één halte verder dan halte-Kohnstamm.

“Ontoegankelijk bastion”

Ethica Berna van Baarsen schetst in Trouw een onthutsend beeld van Kohnstamms regime. Zij stapte na tien jaar uit de RTE, wegens de toenemende euthanasie op wilsonbekwame patiënten. Volgens De euthanasielobbyist heeft van het controleorgaan een “een ontoegankelijk bastion” gemaakt waarin morele vragen het afleggen tegen juristerij. Van Baarsen: “Ik heb te vaak meegemaakt dat (tijdrovende) ethische argumenten nauwelijks onderzocht waren als de knoop door de voorzitter werd doorgehakt.”

Niet transparant

Kohnstamms RTE is allerminst transparant, klaagt Van Baarsen. De commissievergaderingen, waarin vaak diepgaande meningsverschillen zijn, worden niet genotuleerd. Van Baarsen spreekt van een richtingenstrijd tussen ‘rekkelijken’ en ‘preciezen’. Het is evident in welk kamp Kohnstamm zit. Zijn rol in deze richtingenstrijd blijft evenwel in nevelen gehuld. Veel zaken die als ‘zorgvuldig’ beoordeeld worden, zijn niet te raadplegen op de RTE-website. Daardoor is de RTE een black box. Bij uitstek de omgeving waarin een geslepen politicus en gehaaide lobbyist graag opereert.

99,8% ‘zorgvuldig’

Door NRC Handelsblad geconfronteerd met de kritiek van ethica Van Baarsen, vlucht Kohnstamm in a-morele juristerij: “Wij beoordelen aan de hand van de wet of artsen zorgvuldig of onzorgvuldig handelden bij een euthanasie.” En het oordeel komt in wel 99,8% van de gevallen uit op ‘zorgvuldig’. Een Noord-Koreaans percentage dat ernstig doet twijfelen of de RTE zélf wel zorgvuldig toetst. Een percentage dat bovendien het product lijkt van de lage lat die Kohnstamm als NVVE-voorzitter bepleitte.

Ambtenaar blijft lobbyist

Kohnstamm wist begin jaren 2000 de NVVE in de kijker te spelen met radicale voorstellen. Toen hij in 2016 de RTE ging leiden, lag terughoudendheid voor de hand. De commissie is een overheidsorgaan en moet de wet uitvoeren. De wet bepalen, dat is aan de wetgever. De wet interpreteren, dat is aan de rechter.Maar van die ambtelijke bescheidenheid wil de RTE-voorzitter niets weten. In 2017 bepleitte hij euthanasie door artsen zonder behandelrelatie met de patiënt, als ook ‘behandeling’ voor psychiatrische patiënten. Kohnstamm blijft op en top lobbyist, die graag de media opzoekt om voorstellen te verkopen.

“Parlement moet zich uitspreken”

Hoogleraar gezondheidsrecht Martin Buijsen hekelde het optreden van Kohnstamm: “Wat mij tegen de borst stuit is dat de toetsingcommissie bepaalt wat de betekenis van de euthanasiewet is. Zij bepalen in hun eentje of de deur wijd of juist minder wijd wordt opengezet. Niemand heeft die mensen gekozen. Ik vind dat het parlement zich moet uitspreken over de reikwijdte van de euthanasiewet en niemand anders.”

Volstrekt onacceptabel

Dat een voormalig voorzitter van de euthanasielobby de chef van de Regionale Toetsingscommissies Euthanasie kan worden, en in die rol zo ontransparant en pro-euthanasie kan optreden, is volstrekt onacceptabel. Het is alsof de gewezen voorzitter van een belangenvereniging voor tabaksfabrikanten mag gaan controleren of fabrikanten wel de volksgezondheid in acht nemen. Nederland zou te klein zijn voor dit staaltje “Wij van WC-eend adviseren WC-eend”, maar bij euthanasie kan het allemaal. Het zou lachwekkend zijn, als het slachtoffers van Kohnstamms activisme niet weerloze, wilsonbekwame mensen zijn, zoals de demente dame die al tegenstribbelend de dood in werd gespoten.

Bron: Stirezo Foto: R. Hoekstra