Met een machete wiedt de Salvadoraanse boer Damián Córdoba het kreupelhout dat een gevelde boom bedekt, met een stam van wel een meter doorsnede. De ontbossing vindt plaats op de Santa Adelaida-boerderij, in het westen van het land, waar het bedrijf Volcano Energy een zonnepark wil bouwen.

De boerderij van 115 hectare doorkruist verschillende gehuchten, waardoor ongeveer 10.000 gezinnen de gevolgen van de ontbossing zullen ondervinden.

Volcano Energy wil er goedkope elektriciteit opwekken die gebruikt zal worden om bitcoins te delven. Sinds september 2021 zijn deze cryptomunten een wettig betaalmiddel in El Salvador en de regering blijft er enthousiast in geloven. Lees verder onder de afbeelding>

Koffie- en fruitbomen

“De mensen die door het bedrijf waren ingehuurd om de bomen te kappen, zeiden dat ze er een paar zouden rooien om koffie- en fruitbomen te planten, maar dat was een leugen. Later bleek dat het voor zonnepanelen was”, vertelt Córdoba. Hij komt uit Chorro Arriba, een van de drie boerengemeenschappen in het district Izalco die het hardst getroffen zullen worden door dit project.

De meeste families wonen op stukken land die hun eigendom zijn en grenzen aan het landgoed Santa Adelaida. Hun voorouders hebben zich er tientallen jaren geleden gevestigd als arbeider met toestemming van de landeigenaren, in ruil voor slechtbetaald werk in de landbouw. Na verloop van tijd konden hun afstammelingen de percelen kopen.

Maar dertien landloze families die nog op de boerderij wonen, zullen uitgezet worden, aldus dorpelingen. IPS zag hoe het huisje van een van deze arbeiders al was gesloopt.

“De recente houtkap is de genadeslag, de doodsteek voor de boerderij,” zegt de 40-jarige Córdoba, verwijzend naar het langdurige proces van willekeurige houtkap op het landgoed sinds het een kwarteeuw geleden werd gekocht door een lid van de Saca-familie, een van de meest vooraanstaande in het land.

De boerderij zou maanden geleden verkocht zijn aan Volcano Energy, hoewel de details van de transactie onbekend zijn, aldus bewoners van de gehuchten.

Energie-onafhankelijkheid

Deze nieuwe golf van ontbossing, om het zonnepark te installeren, begon in januari, verklaart Córdoba. Er staan nog maar een dozijn bomen overeind maar ook die zouden binnenkort tegen de vlakte gaan. “Ze rooien wat er nog staat en willen nog meer land verwerven”, zeggen dorpelingen, die vrezen dat er in totaal 350 hectare zou kunnen worden gekapt.

In juni zaten vertegenwoordigers van Volcano Energy samen met de bewoners. Ook Córdoba was erbij. De mensen van het bedrijf zeiden toen niet dat het project zou worden gebruikt voor het delven van bitcoins, maar hadden het over “gegevensverwerking”, al kan dat in de praktijk op hetzelfde neerkomen.

Op zijn website presenteert Volcano Energy zich als “een bedrijf dat zich bezighoudt met hernieuwbare energie en bitcoin-mining en El Salvador op weg zet naar energieonafhankelijkheid en financiële soevereiniteit”, met als missie “het voortouw nemen in de duurzame bitcoin-revolutie in El Salvador”.

Watertekort

Boerenfamilies in het gebied voorspellen watertekorten als de weinige overgebleven bomen op het landgoed worden gekapt. “We weten allemaal dat, hoe minder bomen we hebben, hoe minder water er zal zijn,” getuigt de 70-jarige boer Arístides Ramón Munto.

In augustus schreven dorpsbewoners een brief aan milieuminister Fernando López, waarin ze waarschuwden voor dreigende milieuproblemen. Het project “zal de connectiviteit van het ecosysteem belemmeren, vooral voor wilde maar kwetsbare zoogdiersoorten zoals de agoeti (goudhaas), de laaglandpaca, de panter en de margay (boomkat)”.

De ondertekenaars van de brief herinneren de minister eraan dat het gebied deel uitmaakt van Apaneca-Llamatepec, een bergketen van 59.000 hectare bos en koffieplantages, dat geldt als biosfeerreservaat van Unesco sinds 2007, en waar geen bedrijfsinitiatieven toegestaan zijn, zeker niet als daar bomen voor worden gekapt.

In oktober hebben de gedupeerden klacht ingediend bij de Algemene Raad voor Bosbouw, Waterbeheer en Irrigatie van het Ministerie van Landbouw en Veeteelt.

President Bukele

De Salvadoraanse regering zet zwaar in op hernieuwbare energie, en dat lijkt ingegeven door de obsessie voor bitcoins van haar president, de rechts-populist Nayib Bukele, die er sinds 2019 aan de macht is. Zoals bekend verbruikt het mijnen van cryptomunten een enorme hoeveelheid elektriciteit, om het computernetwerk te laten werken. Hoe goedkoper die energie, hoe lager de exploitatiekosten van de ‘bitcoin farms’.

In mei meldde de overheidskrant Diario El Salvado dat de inspanning van Bukele vruchten had afgeworpen: er zouden zo’n 473 bitcoins gedolven zijn in de farm van de geothermische energiecentrale van Berlin, in het oostelijke departement Usulután. Dat komt ongeveer overeen met 44 miljoen dollar.

De fabriek in Berlijn zou al 300 computersystemen hebben om de ingewikkelde wiskundige bewerkingen op te lossen die nodig zijn om bitcoins te ontginnen, maar onafhankelijke media hebben geen toegang tot de faciliteit om dit te verifiëren. Alles blijft gehuld in het staatsgeheim.

Vast staat dat de Salvadoraanse overheid linken heeft met het nog niet zo lang geleden opgerichte Volcano Energy, en het pad effent voor het bedrijf, ook bij de geplande bouw van de zonnecentrale op het landgoed Santa Adelaida.

Nieuwe zonneprojecten

In ruil daarvoor zal de Salvadoraanse overheid in dit soort publiek-private samenwerking bijna een kwart ontvangen van de totale inkomsten van Volcano Energy, dat in 2025 van start wil gaan, zei Josué López, algemeen directeur van het bedrijf, in april aan Diario El Salvador.

Onlangs heeft de Salvadoraanse regering 21 nieuwe fotovoltaïsche projecten goedgekeurd, waardoor de teller op meer dan 250 lopende zonne-energieprojecten staat, aldus de sector voor hernieuwbare energie in het land.

Córdoba vermoedt dat die 21 nieuwe projecten de reden zijn waarom ze meer land willen inpikken in zijn achtertuin, vlak bij “onze gemeenschappen”.