-‘s Hertogenbosch- De Rooms-katholieke kerk in het bisdom Den Bosch, grotendeels bestaand uit een deel van Brabant en Gelderland heeft het lastig. Kerksluitingen, vertrek van gelovigen, door onvrede over het kerkbeleid, maar ook door de krimp van de bevolking en dan ook nog eens tweespalt tussen de bisschop en zijn hulp en de behoudende priesters. Bisschop Gerard de Korte heeft er een dagtaak aan.
Onder de groep behoudende geestelijken in het bisdom bevinden zich, na de zelfmoord van pater Elias, nog twee personen die nadrukkelijk de aandacht naar zich toe trekken. Pastoor em. Cor Mennen uit Oss en hulpbisschop Rob Mutsaerts. Beide grijpen de kans aan om via lezingen, maar vooral via internetblogs hun denkwijze wereldkundig te maken.
Wie is Mutsaerts?
Mutsaerts studeerde rechten aan de KTU in Tilburg. Hij behoorde tot de eerste lichting studenten van het Sint Janscentrum in ‘s Hertogenbosch, het in 1987 door de behoudende mgr. Jan ter Schure opgerichte seminarie van het. Mutsaerts werd op 5 juni 1993 tot priester gewijd door bisschop Ter Schure. Hierna werkte hij als conrector van het Sint-Janscentrum. Voorts was hij in diverse parocies pastoor. Hij werd landelijk o.a. bekend om zijn trainingsactiviteiten voor de voetbaljeugd in zijn parochies.
Hulpbisschop
Paus Benedictus benoemde Mutsaerts op 15 juli 2010 tot hulpbisschop van Den Bosch; hij werd tevens benoemd tot titulair bisschop van Uccula. Als wapenspreuk koos Mutsaerts de tekst uit het Evangelie van Johannes: Veritas vos liberabit (De waarheid zal jullie vrijmaken); hij keerde zich daarmee volgens eigen zeggen tegen “het subjectivisme in de religie”.
Bisschop Mutsaerts, afkomstig uit een Tilburgs gezin, is familie van Wilhelmus Mutsaerts, die bisschop van Den Bosch was tussen 1942 en 1960. Zijn vader was diens volle achterneef; beide bisschoppen Mutsaerts schelen ondanks het leeftijdsverschil van 69 jaar dus maar één generatie. De wijding vond plaats op 18 september 2010. Bisschop Mutsaerts was voorzitter van de priesterraad en het kapittel, maar na een meningsverschil met bisschop de Korte gaf hij deze functies op. Op 12 maart 2020 hebben mgr. Mutsaerts en mgr. De Korte in een gezamenlijke brief bekendgemaakt dat Mutsaerts een deel van zijn bestuurlijke taken op diocesaan niveau neerlegt. “Bekend mag zijn dat wij verschillen in onze kijk op de ontwikkelingen binnen de Kerk en dat wij de voorkeur geven aan andere accenten als het gaat om het bestuur van het bisdom, staat in de gezamenlijk ondertekende verklaring.
Hij was ook eerste vicaris-generaal en verving bisschop Hurkmans (voorganger van de Korte) red. bij diens afwezigheid. In 2016 kwam hij niet in aanmerking voor de opvolging van bisschop Hurkmans. Het Vaticaan benoemde de bisschop van Groningen-Leeuwarden Gerard de Korte tot bisschop van Den Bosch.
Standpunten
Rob Mutsaerts is een man van weinig diplomatie en kiest graag voor de harde (verbale) confrontatie, hetgeen hem veel vijanden heeft opgeleverd, zowel in als buiten de kerk.
Eenmaal hulpbisschop duurde het ook niet lang of Mutsaerts legde de vrijgevochten parochianen van San Salvator in Den Bosch over de knie. Als pastoor van Heeze had hij ze al voorgehouden dat de kerk in Orthen was ‘uitgeleverd aan de heidenen’. De inzegening van een homohuwelijk zag Mutsaerts als het ultieme bewijs. “Wekelijks worden er in de Bossche kerk bizarre toneelstukjes opgevoerd. Ik zou het de parochianen gunnen als er weer eens een pastoor komt die gewoon katholiek is”, aldus Mutsaerts.
Die kwam in 2011, in de persoon van hulpbisschop Rob Mutsaerts zelve. Tijdens zijn waarneming als pastoor liep de San Salvator-kerk leeg, terwijl even verderop de afgesplitste gemeenschap van gelovigen volk bleef trekken. Later zeiden parochianen in Best en De Mierden het conservatieve bisdom vaarwel. Inmiddels dreigt ook Veldhoven zich los te maken van de heilige moederkerk.
In 2000 spande Mutsaerts een kort geding aan tegen de gereformeerde dominee Stijntje Reeders; zij had een stervende Rooms-katholieke parochiaan een soort heilig oliesel toegediend in het katholieke Radboudziekenhuis in Nijmegen, terwijl dit Sacrament volgens de katholieke leer alleen kan worden toegediend door gewijde priesters. Mutsaerts vond dat er sprake was van bedrog. Reeders en de advocaat van het ziekenhuis betoogden dat Reeders zich toch minstens als man had moeten vermommen om zich als priester te kunnen voordoen, dus dat van bedrog en zich valselijk voordoen als priester geen sprake was geweest. Mutsaerts verloor het kort geding.
Groene Pepers en andere schrijfselen
Vanaf het moment dat Rob Mutsaerts tot bisschop was benoemd gingen zijn vaak ongezouten pennenvruchten uit de tijd toen hij pastoor was, hem achtervolgen. Mutsaerts voerde voor zijn benoeming als bisschop op zijn website een felle polemiek. Kennelijk moest hij daarmee stoppen, want vlak vóór de aankondiging van zijn bisschopswijding werden de zogenaamde “Groene Pepers” plotseling van het net verwijderd.
In zijn columns, gaf hij zijn visie op kerk en samenleving. Hierbij spaarde hij ook zijn eigen, toenmalige bisschop Hurkmans, niet. Zo betichtte hij hem van censuur toen deze aan pastoor Cor Mennen had gevraagd een stuk waarin hij het benoemingsbeleid van de bisschop had bekritiseerd te verwijderen. “Ze hangen zèlf de vuile was buiten, met dien verstande dat ze het presenteren als zijnde schone witte was. “Ik openbaar niks, ik hang niks buiten, ik benoem het alleen maar als vuile was. Dat acht ik niet alleen mijn recht, maar zelfs mijn plicht. Het gaat hier echt niet om progressief versus conservatief. De tegenstelling is wezenlijk anders, namelijk katholiek versus niet-katholiek.”
Islam
In het tv-programma ‘Netwerk’ van de KRO van 9 april 2008 sprak Mutsaerts zijn steun uit voor de Brabantse pastoor Harm Schilder die de omstreden film ‘Fitna’ van Geert Wilders ‘een knappe film’ noemde. Volgens Mutsaerts moeten moslims meer afstand nemen van religieuze teksten die oproepen tot geweld. ‘Als je echt naar de Koran leeft, word je radicaal.’. Later verklaarde Mutsaerts: ‘Ik geloof niet dat ik die film gesteund heb. Ik heb hem gewoon helemaal niet gezien.’
Kritiek op kloosters en religieuzen
Op 8 januari 2011 zette de nieuwe waarnemend bisschop kwaad bloed onder bepaalde religieuzen door in een interview in ‘dagblad ‘De Gelderlander’ te zeggen dat bepaalde kloosters “vrijgezellenhuizen” zijn “waar niets meer aan verdieping wordt gedaan”. Ook zei hij: “We moeten af van een cultuurchristendom zonder beleving. Van de verburgerlijking van het geloof.” In het ‘Brabants Dagblad’ nuanceerde de bisschop zijn uitspraak, maar hij suggereerde ook dat bejaarde religieuzen weinig geloofsbeleving kennen: “Ik doelde niet op alle kloosters, maar op bepaalde kloosters waar de leeftijd begint bij 80. Dat zijn meer ouderenoorden. Van hen kun je ook geen grote geloofsbeleving meer verwachten.”
“Wij willen een bisschop, geen zelfvoldane scherpslijper.
In de kloosters werd met ontzetting gereageerd op de uitspraken van de hulpbisschop. Abt Bernardus van het Trappistenklooster in Berkel-Enschot zei tegenover het ‘Brabants Dagblad’ dat hij Mutsaerts’ uitspraken in het interview beneden peil vond. Broeder Richard van Grinsven, lid van het bestuur van de Nederlandse provincie van de paters Kapucijnen, uitte eerder al zijn ongenoegen over de manier waarop Mutsaerts, sinds december waarnemer van de zieke Hurkmans, zich uitdrukte. “Wij willen een bisschop, geen zelfvoldane scherpslijper. We willen een herder, geen terriër.” Nu zegt hij: “Aan die woorden hoef ik niets te veranderen. Jammer. Mutsaerts sloopt de geloofsgemeenschap”. Pater Leo de Jong O.P. schreef in een reactie dat Mutsaerts zich “de ogen uit zijn kop moet schamen over zoveel arrogantie. Hij zou op zijn blote knieën de kloosterlingen excuses moeten gaan aanbieden.” De priester Antoine Bodar noemde Mutsaerts uitspraken voor de Omroep Brabant “buitengewoon ontactisch
Huub Oosterhuis
Op 16 maart 2014 woonde Mutsaerts het concert bij in het Eindhovens Muziekcentrum onder het motto ‘1000 stemmen zingen Oosterhuis’, ter gelegenheid van de 80ste verjaardag van wijlen Huub Oosterhuis, die in ruim vijftig jaar met meer dan 800 liturgische liederen de Nederlandstalige kerkmuziek ingrijpend heeft gevormd en vernieuwd. Een groot orkest, een podiumkoor en vooral ‘duizend stemmen’ in de zaal voerden de liederen uit. Oosterhuis richtte zich bij deze gelegenheid vanaf het podium tot de bisschop en beschouwde ‘uw aanwezigheid in deze zaal als een aanmoediging om het verbod van deze (d.w.z. Oosterhuis’) liederen voor de liturgie te herroepen en zo bij te dragen aan een nieuw kerkelijk klimaat in Nederland in de geest van Paus Franciscus’, aldus Oosterhuis. Mutsaerts was in dit concert vergezeld van de priester Cor Mennen, die als censor de eerst verantwoordelijke is geweest voor de verbanning van de liederen van Oosterhuis. Een van de gezongen én verbannen liederen was ‘De steppe zal bloeien’; de zaal stond op dat ogenblik als één man op; de beide geestelijken bleven zitten.
Amazonesynode
In oktober 2019 werd in het Vaticaan een regionale bischoppensynode gehouden met alle RK bisschoppen uit het Amazonegebied. Paus Franciscus ontmoette ook vertegenwoordigers van inheemse stammen die regio en was aanwezig bij een inheems ritueel in de Vaticaanse tuin, waarin ook een beeldje van Moeder Aarde (Pachamama) in het midden stond. Hij zegende het beeldje en hij gaf het terug. Maar hij mocht het houden. Ook stemde een meerderheid van de bisschoppen voor de mogelijkheid gehuwde mannen te wijden op latere leeftijd. De synode stelde volgens Mutsaerts “gelovigen teleur”. Het was ‘een bespotting van ons prachtige geloof, een breuk met de traditie’. Mutsaerts ‘hoopte dat de paus het slotdocument zou vernietigen, maar daar had hij geen fiducie in’.
Tridentijnse mis
In juli 2021 kritiseerde hij op zijn website “Paarse Pepers” sterk het motu proprio “Traditionis Custodes” van paus Franciscus (van 16 juli). Daarin bepaalde deze “dat de liturgische boeken uitgegeven door de heilige Pausen Paulus VI en Johannes Paulus II de enige en unieke uitdrukking van de “lex orandi”van de Romeinse ritus vormen” (art.1). De door Paus Benedictus XVI gegeven verruimde toestemming om de mis te vieren mbv het (Tridentijnse) missaal van Paus Johannes XXIII van 1962 trok hij weer in.
Volgens Mutsaerts was dit een “oorlogsverklaring” en “dictatoriaal”. “Waarom wil de Paus mensen dit ontzeggen? Het is ideologie en kwaadaardigheid. Als je werkelijk wilt evangeliseren,…, dan houdt je de Tridentijnse mis in ere.” Volgens de Paus hadden traditionalisten, die het Tweede Vaticaans Concilie niet of maar gedeeltelijk accepteerden, misbruik gemaakt van genoemde verruimde toestemming en dreigde een parallelkerk te ontstaan.
Optreden bij Forum voor Democratie
Bisschop Mutsaerts gaf in mei 2023 een zogeheten ‘kroegcollege’ voor leden van Forum voor Democratie. In een toelichting aan het dagblad ‘Trouw’ toonde hij sympathie voor sommige punten van het programma van de extreemrechtse partij, bijvoorbeeld die gaan over genderkwesties, maar niet waar die gaan over migratie.
