Marx: “Katholieke Kerk is op een dood punt aangekomen”

In zijn brief gedateerd 21 mei aan Paus Franciscus omschrijft de 67 jarige Kardinaal zijn motieven voor deze ingrijpende stap: “De komende jaren van mijn Priesterschap wil ik graag gebruiken om actief in het pastoraat te zijn en wil ik mij inzetten voor geestelijke vernieuwing van de Kerk.”

De Aartsdiocese publiceerde de brief van de Kardinaal  aan de Paus en een persoonlijke toelichting in het Duits, Engels en Italiaans. In zijn persoonlijke toelichting geeft de naaste medewerker van de Paus en invloedrijke Aartsbisschop – die onder andere van verzwijgen van misbruikzaken wordt beschuldigd – toe, dat hij in afgelopen maanden steeds vaker nadacht over aftreden.

Zijn verzoek om af te treden zou een persoonlijke beslissing zijn. “Ik wil een statement maken: Ik ben bereid, persoonlijk verantwoording te dragen, niet alleen voor mijn eigen fouten, maar ook die van het instituut Kerk, die ik al decennia lang dien en mede heb vormgegeven.”

In een eerste reactie deelde de opvolger van Marx als voorzitter van de Bisschoppenconferentie mee, dat hij bedroefd is over deze beslissing, maar toont begrip voor de beslissing van Kardinaal Marx. Zijn voorganger verdient groot respect, aldus Bisschop Georg Bätzing van het Duitse Bisdom Limburg”. “Kardinaal Marx wil met zijn beslissing een teken geven en kerkelijke verantwoordelijkheid persoonlijk op zich nemen”, aldus de voorzitter van de Duitse Bisschoppenconferentie.

Marx kreeg in het verleden niet alleen persoonlijk kritiek wegens zijn omgang met misbruikzaken. De aanhoudende kritiek op zijn functioneren als voorzitter van de heftig omstreden ‘Synodale Weg’ en andere ambten – zoals in februari 2020, als voorzitter van de Duitse Bisschoppenconferentie, gaven eveneens aanleiding om af te treden.

De beschuldiging van het verzwijgen van strafbare feiten tegen Marx is tot op heden nooit opgehelderd. In zijn brief aan de Paus gaat Marx daar ook niet verder op in.

Het Bisdom deelde vandaag, 4 juni, mede: Paus Franciscus heeft Marx meegedeeld, dat de brief nu publiekelijk gemaakt zal worden en dat de Kardinaal zijn ambt als Bisschop kan blijven uitoefenen totdat de Paus een beslissing genomen heeft. Derhalve behoudt de Duitse Kardinaal ook zijn zetel in het advies-gremium va de Paus, de Raad van kardinalen.

‘Synodale Weg’ en andere problemen

De Duitse Katholieke Kerk gaat niet alleen ‘gebukt’ onder de vele zaken van sexueel misbruik, maar ook de omstreden ‘Synodale Weg’ zorgt voor controverse. Deze is ‘op de rails’ gezet door onder andere Kardinaal Marx en werd als besloten zaak bestempeld, totdat Rome meermaals ‘tegengas’ gaf. Het proces van de ‘Synodale Weg’ komt daarmee weer op ‘losse schroeven’ te staan – ook is nu volledig onduidelijk hoe deze eigen Duitse aanpak nog past in het Synodale plan voor de hele wereldkerk, zoals de Paus dat voor ogen heeft.

Zo heeft de voorzitter van de Italiaanse Bisschoppenconferentie, Kardinaal Gualtiero Bassetti, verklaard, dat de Italiaanse Synodale Weg absoluut niet kan worden vergeleken met de Duitse ‘Synodale Weg’. De harde woorden van de Italiaanse Kardinaal volgden op de scherpe kritiek van Kardinaal Vinko Puljic, de Aartsbisschop van Sarajevo, die de Duitse aanpak omschreef als ´exotische ideeën’ – tevens kwam er ook forse kritiek van de Amerikaanse Aartsbisschoppen zoals Samuel Aquila van Denver en Salvatore Cordileone van San Francisco.

Ook de Australische Kardinaal George Pell en de Italiaanse Kardinaal Camillo Ruini, de Engelse Bisschop Philip Egan uit Portsmouth en de Spaanse Bisschop José Ignacio Munilla Aguirre van San Sebastián hebben zich bij een groeiend aantal Kerkvertegenwoordigers en prominente theologen aangesloten, die zich zorgen maken over de Duitse ‘Synodale Weg’.

Marx hoopt van harte dat de Duitse ‘Synodale Weg’ niet wordt afgebroken, maar verder gaat in veranderingen. In soortgelijke bewoordingen uitte zich ook zijn opvolger als voorzitter van de Duitse Bisschoppenconferentie Bätzing vandaag. De Duitse ‘Synodale Weg’ kent echter ook interne kritiek in de Duitse Bisdommen.

Marx zegt in de vandaag gepubliceerde verklaring dat hij van mening is dat de Katholieke Kerk op een dood punt is aangekomen. Met zijn aftreden kan hij misschien “een persoonlijk signaal afgeven”, aldus Marx.

Zonder verder persoonlijk verantwoording voor de omgang met misbruikzaken en de omstreden ‘Synodale Weg’ te noemen, schrijft Marx verder: “In principe gaat het mij er om, mede-verantwoordelijkheid te nemen voor de ramp van het sexueel misbruik door geestelijken in de afgelopen decennia”.

De onderzoeken door kerk en justitie in de afgelopen 10 jaar geven hem de zekerheid, dat “er veel persoonlijke blunders en administratieve fouten zijn gemaakt”, maar “ook Kerkelijke blunders”.

Na Aartsbisschop Stefan Hesse van Hamburg is Marx de tweede Diocesane Bisschop die in de huidige Kerkcrisis zijn ontslag aanbiedt. Hesse vroeg om ontslag per direct in maart. Hij kreeg tal van beschuldigingen wegens het verzwijgen van misbruikzaken en het vervalsen van zaken in dossiers, in het Bisdom Keulen.

In datzelfde Bisdom Keulen staan nu de poten onder de zetel van Kardinaal Woelki, te wankelen. Ook hij lijkt dieper verstrikt in het verzwijgen van misbruikfeiten dan hij wil toegeven. De zaak is inmiddels zo hoog opgelopen dat de Paus heeft besloten, om twee Bisschoppen als visitator naar Keulen te zenden om onderzoek te doen. Een van die twee is de Nederlander Hans van den Hende, Bisschop van Rotterdam, hij wordt bijgestaan door Bisschop Arborelius van Stockholm.