Leestijd: 3 minuten

Maandag wordt hij 70. Rockmuzikant Bruce Springsteen
Katholiek en muzikaal chronist van het moderne Amerika

door Paula Konersmann

 

🔊 Lees voor -EMMEN- Ster-fotografe Annie Leibovitz maakte ooit de wereldberoemde, bovenstaande, foto van Springsteen waarop deze van achteren is gefotografeerd met gespierde armen, in wit shirt en spijkerbroek, uit zijn ‘kontzak’ hangt een rode basecap. Een Amerikaan zoals de Amerikanen hem het liefst zien.

De platenhoes van ‘Born in the USA’ kreeg vanaf 1984 snel cultstatus. Negen jaar na zijn doorbraak vestigde Bruce Springsteen met het gelijknamige lied zijn status als koning van de ‘Heartland Rock’. De muziek van deze artiest, die maandag 70 jaar hoop te worden, is echter wezenlijk complexer.

Geboren in 1949 in New Jersey, was de wereld die zijn kinderjaren vormden vol van het strenge Katholicisme van zijn moeder en de arbeidsethos van zijn vader. Springsteen bezocht een school welke onder leiding stond van de Franciscanessen en voelde zich daar, zoals hij later vertelde, een buitenbeentje.

Daar ontwikkelde zich bij hem een scepsis tegenover georganiseerde religie. Anderzijds zegt Springsteen ook, de Heilige Mis was dé plek, waar hij voor het eerst muziek hoorde. Als tiener ontdekte hij de rock- muziek ook als mogelijkheid, het dagelijks leven te ontvluchten. In zijn lied “No Surrender” zingt hij: “We learned more from a three minute record than we ever learned in school” – “Wij hebben van een drie-minuten durende opname meer geleerd dan in onze ganse schooltijd”. In 1965 werd hij lid van zijn eerste groep, in 1972 nam hij zijn eerste album op. Drie jaar later kwam met de hit ‘Born to Run’ ook het commerciële succes voor de ‘Boss’.

Springsteen behoort tot de muzikanten, die zich naast hun artistieke carrière ook steeds politiek engageerden. Hij deed mee aan concerten tegen atoomenergie en gaf benefiet-concerten voor Amnesty International. Zijn grootste live-optreden had hij in 1988 voor 160.000 mensen in het oosten van het toen nog gedeelde Berlijn en in 1994 ontving hij een Oscar voor ‘Streets of Philadelphia’, de titelsong van de eerste Hollywood-film, die kritisch de omgang met aidspatiënten behandelde.

Mislukte en gevallen figuren staan in het middelpunt van vele Springsteen-Songs. Steeds weer sprong hij in op actuele zaken, zoals in ‘American Skin (41 Shots)’ de zaak van de immigrant Amadou Diallo, die in 1999 door de politie werd doodgeschoten. Het album ‘The Rising’ ontstond na zijn indrukken van de aanslagen van 11 september 2001; tijdens zijn tournee in die dagen had hij heftige kritiek op de Irak-oorlog van President George W. Bush. “Ik ben op mijn best, als ik een verbinding heb met wat er in de wereld gebeurt”, zei hij ooit.

Dat betreft ook religieuze thema’s: In sommige stukken hoor je de krachtige, van tijd tot tijd oud-testamentische teksten, andere hebben een link met gospelmuziek. Over zijn Katholieke geloof uit zich Springsteen meestal met terughoudendheid. Hij heeft een “persoonlijke relatie” met Jezus, schrijft hij in
zijn in 2016 gepubliceerde autobiografie. “Ik geloof ten diepste in zijn liefde, zijn kracht om te redden –
maar niet te veroordelen.” In zijn boek was Springsteen ook ongewoon open over zijn depressies. (Lees verder onder de foto)

 

Erkenning krijgt de musicus, die als chronist van het moderne Amerika geldt, door middel van ontelbare onderscheidingen en een wereldwijde fangemeente, maar ook uit onverwachte hoek: In juni drukte de krant van het Vaticaan ‘Osservatore Romano’ op de voorpagina – in plaats van de dagelijkse commentaarcolumn – de tekst van zijn lied “Matamoros Banks” over een stervende immigrant. Aanleiding voor deze publicatie was de dood van Oscar Martinez Ramirez, die samen met zijn kleine dochter in de Rio Grande verdronken.

Niet minder legendarisch dan de albumcover van ‘Born in the USA’ is dat van ‘Born to Run’. Men ziet eerst Springsteen alleen, met zijn rug tegen de rug van een andere persoon. Wie de hoes opent, ziet dan de zwarte saxofonist Clarence Clemons, lid van Springsteens legendarische E-Street-Band. Een vroeg statement tegen racisme – en de bekentenis, dat zelfs de grootste ster niet alleen kan stralen. Hij ziet zich zelf niet als idool, zei Springsteen destijds. Zijn “jongens” spelen elke avond, als ging het om leven en dood: “Omdat het iets voor ze betekent. Het is de reden om te leven.”

Foto: Publiek domein