De ngo Mother Nature ijvert al jaren voor een schoner leefmilieu en klaagt corruptie bij de overheid aan. Critici noemen de uitspraak van de rechtbank politiek gemotiveerd.

Vijf activisten, tussen 23 en 36 jaar oud, zijn meteen na de bekendmaking van het vonnis opgepakt. Tegen de anderen, die de uitspraak van de rechtbank niet bijwoonden, is een arrestatiebevel uitgevaardigd.

Eén van de veroordeelden is medeoprichter van Mother Nature, de Spanjaard Alex Gonzalez-Davidson, die al in 2015 het land werd uitgezet.

Regime omverwerpen

Op sociale media als Facebook en Instagram geeft Gonzalez-Davidson, overigens in perfect Cambodjaans, kritiek op overheidsbeslissingen met een nefaste impact op het leefmilieu. Hij hekelt ook de corruptie die daar volgens hem mee gepaard gaat.

Sinds de oprichting van Mother Nature in 2013 strijdt de organisatie vreedzaam tegen onder meer illegale houtkap, lozing van afvalwater in rivieren, grote bouwprojecten op gedempte meren en overmatige zandwinning op de bodem van de Mekong. Het zijn stuk voor stuk dossiers die een rechtstreekse link hebben met de regering en de familie van de premier. Volgens de rechtbank is er daarom voldoende bewijs dat Mother Nature “het huidige regime wilde omverwerpen”.

Majesteitsschennis

De aanklager verwees naar een gelekt Zoom-gesprek uit 2021, waarin de leden van Mother Nature denigrerend over de premier en over de koning spreken. Volgens de verdediging vallen de bewuste uitspraken onder de wet op vrije meningsuiting en zijn de aanklachten niet bewezen. Maar daar had de rechter geen oren naar.

Aan nieuwsagentschap IPS zegt Alex Gonzalez-Davidson dat hij de zware straffen niet had verwacht. Hij vindt het ook erg opmerkelijk dat de vijf opgepakte Mother Nature-leden elk naar een andere gevangenis zijn gebracht. “Dat brengt bijvoorbeeld ook extra kosten mee voor de familie, om hen te bezoeken. Dat doet denken aan Vietnam. Of aan Chinese marteling.”

Gonzalez-Davidson vermoedt dat de overheid zal proberen om een deal te sluiten met de gedetineerden. “Als ze de overbevolking en de harde leefomstandigheden in de gevangenissen trotseren, en niet toegeven aan het regime, kunnen ze andere mensen alleen maar inspireren. De nieuwe generatie activisten is gisteren al geboren”, klinkt het strijdvaardig.

Hij voelt zich gesterkt door de erkenning van de Right Livelihood Award, die Mother Nature vorig jaar in Zweden kreeg voor zijn ‘onverschrokken activisme’. De jury had het toen over een “baken van hoop voor toekomstige generaties”, en sprak lovend over de inzet voor het behoud van natuur en mensenrechten in Cambodja.

Zo vader, zo zoon

Mother Nature gedraagt zich al jaren als het geweten van Cambodja en niet alleen als het gaat over ecologische thema’s. De organisatie schuwt harde kritiek op het regime niet. In een vorig interview omschreef Alex Gonzalez-Davidson de regeringspartij als “criminele groepen die op machiavellistische manier samengehouden worden”.

Voormalig premier Hun Sen (71) kon meer dan dertig jaar aan de macht blijven, onder meer omdat hij politieke tegenstanders in de cel gooide en onafhankelijke media liet opdoeken. Sinds de verkiezingen van vorige zomer is zijn zoon Hun Manet (46) eerste minister.

Oude dictators

In een reactie op het vonnis zegt mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch (HRW) dat zoon Manet, net als zijn vader, niet wil ingaan op oproepen van de Verenigde Naties om met het Cambodjaanse middenveld in dialoog te gaan. HRW wil dat ontwikkelingsorganisaties de Cambodjaanse regering onder druk zetten om dit vonnis terug te draaien.

De vertegenwoordiging van de Europese Unie in Cambodja zegt in een Facebook-post “erg bezorgd” te zijn over een toenemend aantal vervolgingen en arrestaties van mensenrechtenactivisten.

Alex Gonzalez-Davidson ontwaart er de harde hand van vader Hun Sen in. “We zien vaker in de geschiedenis dat oudere dictators meer en meer paranoïde worden. Ik denk dat Hun Sen de politieke repressie voor zijn rekening neemt en zijn zoon de administratieve zaken van het premierschap regelt.”

Grote betogingen vallen dan ook niet meteen te verwachten. Maar de Spanjaard denkt wel dat een groeiend protest op sociale media de regering onder druk kan zetten. “Ik betwijfel heel erg dat je een groep met zo’n sterke naam en zulke sterke ideeën als Mother Nature zomaar van tafel kan vegen.”