Hulp aldaar, voor bekeerlingen, is aanwezig en vaak goed georganiseerd. Ook bekeerlingen die door de IND op straat gezet zijn, omdat zij niet serieus worden genomen in hun bekeringsverhaal, vinden steun bij kerkelijke hulporganisaties. Maar bij welke denominatie?

Rooms Katholiek

Onderzoek naar de RK kerk levert al jaren weinig op. Er is wat hap-snap beleid, maar een landelijke structuur of aansturing is er niet. Men komt niet verder dan “wij moeten er maar voor bidden”. De doorsnee asielzoeker zal in de RK kerk hooguit worden doorverwezen naar hulpinstanties of een plaatselijke voedselbank. Een enkele parochie probeert lokaal iets op te zetten, maar meestal zonder diocesane of landelijke structuur.

Dat bidden voor de asielzoeker ook met de handen kan, laat de Protestantse kerk zien. Opvallend hoog is ook in 2021 het aantal vluchtelingen dat kerkt op zondag in Protestantse kerken. Maar de PKN (Protestantse Kerken in Nederland) heeft naast de dienst op zondag ook nog een heel ‘apparaat’ aan hulp via vrijwilligers in de kerk alsook daarbuiten, o.a. via organisaties als ‘Gave’ en ‘Inlia’.

Wat doet de Protestantse Kerk voor vluchtelingen?

Dat kerken in Nederland het verschil maken als het gaat om vluchtelingen, laat ook het onderzoek zien dat Kerk in Actie in 2017 uitvoerde. Het overgrote deel (85%) van de ruim 1600 protestantse gemeenten is betrokken bij de opvang van vluchtelingen. Een groot deel van de gemeenteleden (26%) blijkt ook persoonlijk actief voor vluchtelingen, bijvoorbeeld bij taalhulp en inburgering, door het geven van kleding of door buddy te zijn.

In 1997 werd door de landelijke Raad van Kerken en Stichting Inlia in Dwingeloo een tentenkamp opgericht voor 20 uitgeprocedeerde asielzoekers, als protest tegen het op straat zetten van deze mensen.

Naar aanleiding van een klacht van de Protestantse Kerk in Nederland oordeelde het Europees Comité voor Sociale Rechten op 9 juli 2014 dat de Nederlandse overheid ervoor moet zorgen dat niemand in het land verstoken blijft van voedsel, kleding en onderdak: bed, bad en brood. Dat geldt ook voor afgewezen asielzoekers; zij moeten worden opgevangen en niet op straat gezet. De uitspraak is heel belangrijk voor ongedocumenteerden.

Al sinds 2004 pleit de Protestantse Kerk voor een ruimhartig kinderpardon. In 2018 organiseerde de Protestantse Gemeente Den Haag kerkasiel voor het Armeense gezin Tamrazyan, dat al negen jaar in Nederland woonde en met uitzetting werd bedreigd. Meer dan 1000 voorgangers uit het hele land gingen voor in de viering in de Bethelkapel. In februari 2019 bereikte de landelijke politiek een moeizaam akkoord over het zogenaamde kinderpardon. Ongeveer 600 kinderen van asielzoekers die hier al jarenlang verbleven, kregen daarna een verblijfsvergunning.

Lokale kerken en diaconale organisaties doen het meeste werk voor vluchtelingen vanuit de plaatselijke kerkgemeente. Wereldwijd helpt de Protestantse Kerk vluchtelingen door – via Kerk in Actie – lokale projecten financieel te steunen. Kerken collecteren regelmatig voor deze projecten.

Veel van de steun voor vluchtelingen en ontheemden in Nederland komt van lokale kerken en protestantse diaconale organisaties, bijvoorbeeld door vluchtelingen op te vangen of door taalhulp en het uitdelen van kleding. Veel lokale kerken helpen vluchtelingen te integreren in wijk of dorp. Kerk in Actie helpt landelijk met tips om zelf aan de slag te gaan.

De kerkelijke commissie-Plaisier toetst jaarlijks tientallen bekeringsverhalen van vluchtelingen die Christen zijn geworden. De rapporten van de commissie helpen de asielzoekers bij hun procedure wanneer de IND hen niet gelooft.

St. Gave en commissie-Plaisier

Te vaak worden in asieldossiers ingebrachte verklaringen van lokale kerken over bekeerlingen door de Immigratie- en Naturalisatiedienst als niet relevant terzijde geschoven. Onbegrijpelijk voor deze kerken, die veel aandacht besteden aan het zorgvuldig begeleiden van bekeerlingen bij het proces richting het ritueel van de doop, waarmee de betrokkene lid wordt van de Christelijke geloofsgemeenschap. Dat bleek ook weer uit een onderzoek van het Reformatorisch Dagblad dat half april werd gepubliceerd.

Ook verklaringen en rapporten van deskundigen zoals de ‘Commissie Plaisier’ van de Protestantse Kerk in Nederland, van hoogleraar godsdienstpsychologie prof. dr. J W van Saane en van de Stichting Gave zelf worden niet altijd voldoende betrokken bij de vaststelling of het geloofwaardig is dat iemand bekeerd is tot het Christendom. Rechtbanken vertrouwen regelmatig te eenzijdig op de juistheid van de beoordeling door de IND en kennen dan geen waarde toe aan het tegenbewijs. Voor een individuele asielzoeker is het in die gevallen dan ook bijna onmogelijk om voldoende aan te tonen dat er sprake is van een bekering.

Gave stelt ook dat de Taskforce van de IND, die in het leven is geroepen om de achterstanden in de behandeling van asielaanvragen weg te werken, over onvoldoende deskundigheid beschikt als het gaat over de beoordeling van asielaanvragen van bekeerlingen, en dat het voor advocaten in deze zaken erg moeilijk is om adequate rechtsbijstand te verlenen.

Stichting Gave concludeert dat er onvoldoende waarborgen in het asielsysteem zijn dat ‘de vreemdeling wordt recht gedaan’; de zogenaamde ‘werkinstructie’ voor de IND bevat onvoldoende hulpmiddelen voor een eenduidige beoordeling van bekeringsdossiers en dat brengt het risico van willekeur met zich mee.

Op basis van schattingen van asieladvocaten, blijkt dat vluchtelingen die tot het Christendom zijn overgetreden, 84 procent kiest voor een Protestantse denominatie. Opvallend hoog is ook het aantal bekeerlingen dat zich niet welkom zegt te voelen in de RK kerk.