Hoe open, emotioneel stabiel en vriendelijk mensen gemiddeld zijn, verandert van streek tot streek. Die kenmerken zijn gekoppeld aan betere gezondheid en hoger welzijn. Wetenschappers hebben nu een deel van de verklaring gevonden in geschiedenis: er blijkt een verschil tussen de streken die binnen het Romeinse Rijk vielen, en de regio’s daarbuiten. Ook in Nederland is dat verschil bevestigd.

Blijvende erfenis

Op basis van gegevens van meer dan 70.000 deelnemers blijkt dat de Romeinse overheersing een blijvende psychologische erfenis heeft achtergelaten. Mensen die in voormalige Romeinse gebieden wonen – de zogenaamde Limes – rapporteren gemiddeld een grotere levensvreugde, een betere gezondheid en hebben een langere levensverwachting.

“Zelfs na het verwerken van latere historische invloeden en allerlei fysieke en economische factoren zoals geologie, klimaat en economische ontwikkeling, vonden we een duidelijk verband tussen Romeinse invloed en persoonlijkheidskenmerken van vandaag die aan een gelukkiger en gezonder leven bijdragen”, zegt Martin Obschonka van de Universiteit van Amsterdam.

Economische vooruitgang

Volgens het onderzoek waren de Romeinse investeringen in economische infrastructuur – het wegennet, markten en mijnen bijvoorbeeld – cruciaal voor dat effect.

“De Limes-muur markeerde de grens tussen een van de meest geavanceerde en invloedrijke beschavingen in de geschiedenis en de relatief minder ontwikkelde ‘barbaarse’ Germaanse stammen”, legt Obschonka uit. “De Romeinse bezetting heeft een belangrijke en blijvende economische erfenis nagelaten, die op zijn beurt een diepgaand en blijvend psychologisch profiel heeft gevormd. Dit profiel heeft de lokale bevolking vatbaarder gemaakt voor meer geluk en een betere gezondheid.”

Dat deze effecten zo lang hebben doorgewerkt, kan volgens de studie worden verklaard door het menselijke vermogen om culturele vooruitgang generatie na generatie verder te ontwikkelen.

Verschillen in geluk en gezondheid

Om te onderzoeken of de bevindingen in Duitsland ook elders gelden, pasten de onderzoekers dezelfde methode toe in Nederland, waar de Rijn de grens vormde van het Romeinse Rijk. Ze vonden vergelijkbare effecten, sommige zelfs sterker dan in Duitsland.

Deze studie benadrukt hoe belangrijk het is om naar de oude geschiedenis te kijken om hedendaagse verschillen in geluk, gezondheid en persoonlijkheid te begrijpen. “Geschiedenis vormt ons op manieren die we vaak over het hoofd zien. De psychologische grenzen die we vandaag de dag waarnemen, kunnen hun oorsprong diep in het verleden hebben”, concludeert Obschonka.