De versnelling van de klimaatverandering en de stijging van de zeespiegel confronteren kusten met ongekende bedreigingen. Steeds meer Europese kuststeden kiezen daarom voor de ‘duin voor dijk’-oplossing: een hybride, natuurgebaseerde aanpak die duinen combineert met door mensen gebouwde dijken. Het doel is zo tot een veerkrachtige, aanpasbare en duurzame kustbescherming te komen.

Kustbescherming anno 2025

Het recent gelanceerde Europese onderzoeksproject DuneFront baseert zich op het gebruik van natuurlijke kustbeschermingsmaatregelen.

Traditionele systemen zoals dijken en betonnen zeeweringen blijken steeds vaker ontoereikend tegen de groeiende dreigingen die de klimaatverandering met zich meebrengt: een stijgende zeespiegel, hevigere stormen en versnelde kusterosie.

De ‘duin voor dijk’-oplossing combineert de natuurlijke dempende capaciteit van zandduinen met de kracht van aangelegde dijken.
Het principe is eenvoudig maar effectief. Natuurlijke duinen fungeren als eerste beschermingslinie door de energie van stormvloeden, hoge waterstanden en golven op te vangen. Achter die duinen bieden de al bestaande dijken extra bescherming, zodat zelfs tijdens extreme weersomstandigheden de binnendijkse gebieden veilig blijven.

Het is een meer duurzame kustbescherming, waarbij de natuur een sleutelrol speelt in de bescherming van kustlijnen tegen extreem weer, terwijl ook lokale ecosystemen worden ondersteund.

En duinen zijn bovendien ook zelfvoorzienend: ze ontstaan wanneer vegetatie het zand vasthoudt. Die vegetatie zorgt er ook voor dat duinen zich na stormvloeden van nature uit weer herstellen, en na verloop van tijd versterken de natuurlijke processen het vermogen van duinen om de kust te beschermen.

Natuur en engineering

DuneFront brengt Europese onderzoeksinstellingen, bedrijven en beleidsniveaus samen, waaronder partners als Universiteit Gent, het Vlaams Instituut voor de Zee, het Agentschap voor Maritieme Dienstverlening en Kust, Jan de Nul en DEME. Samen zullen ze hybride systemen testen en verfijnen onder reële omstandigheden.

“We integreren natuurlijke en technische maatregelen, met de focus op het creëren van veerkrachtige kustlijnen die zich kunnen aanpassen aan de zeespiegelstijging en tegelijkertijd de lokale biodiversiteit versterken”, legt hij uit. “Door te experimenteren met innovatieve ontwerpen en materialen hoopt DuneFront het gebruik van natuurgebaseerde kustbeschermingsmaatregelen in Europa en daarbuiten uit te breiden.”

Belgische kust

De duin voor dijk-oplossing wint aan populariteit in verschillende Europese landen zoals België, Zweden, Denemarken, Duitsland, Frankrijk en Portugal.

In ons land startte het Agentschap voor Maritieme Dienstverlening en Kust (MDK) in 2021 samen met de stad Oostende met de aanleg van een duin voor de dijk in Raversijde, naast Oostende. Over een lengte van 750 meter plantte MDK verschillende zones met rijshouthagen en helmgras, telkens met een andere opstelling.

Aan de hand van meetapparatuur wordt nagegaan in welke mate de duinenstrook zand kan opvangen en wat de ideale aanlegmethode voor zo’n duin is.

Bijkomend voordeel is dat de duin opwaaiend zand tegenhoudt dat anders op de weg en tussen de tramsporen terechtkomt.

Ook in Middelkerke, Westende en De Panne lopen momenteel proefprojecten of worden er opgestart.

Enorme voordelen

Volgens de stakeholders zijn de voordelen van deze duin-dijksystemen enorm: er is het vermogen om zowel mensen als de natuur te beschermen, naast het herstel van bedreigde habitats en soorten.

Ze wijzen ook op de esthetische en recreatieve waarde van duinen voor de kustgebieden en ten slotte op de economische voordelen.

“Traditionele zeeweringen en betonnen dijken vereisen aanzienlijke investeringen voor constructie en onderhoud. Duin voor dijk-systemen vertrouwen op natuurlijke processen om zichzelf te vernieuwen en te stabiliseren, waardoor ze op de lange termijn kostenefficiënter kunnen zijn”, aldus de partners van DuneFront in een mededeling.