De SPD steeg voor het eerst in jaren en de Groenen behaalden zelfs het beste resultaat uit hun geschiedenis. De CDU/CSU had een dramatische dag. Na 16 jaar regeren door Bondskanselier Angela Merkel viel de partij naar een absoluut dieptepunt. Nooit eerder vergaarden de partij zo’n klein percentage van de stemmen. Ten opzichte van vier jaar geleden kwam het verlies uit op 8,8 procentpunt.
De liberale partij FDP won licht en kwam uit op 11,5 procent, de rechts-populistische AfD is op haar retour en verloor 2,3 procentpunt en eindigde op 10,3 procent van de stemmen. Die communistisch georïenteerde Linke zakte naar 4,9 procent en belandde daarmee net onder de kiesdrempel van 5 procent.
Scholz: ‘Burgers willen verandering’
Olaf Scholz, de leider van de SPD uit Hamburg, reageerde zondagavond via ARD-tv al verheugd toen zijn partij in de exitpolls aan kop ging. Hij zei toen dat een groot deel van de kiezers wil dat hij de nieuwe Bondskanselier van Duitsland wordt, al kan het nog spannend worden of hij dat uiteindelijk ook zal worden. Ook Armin Laschet (CDU) is nog in de running om uittredend bondskanselier Angela Merkel op te volgen.
‘De burgers willen verandering’, aldus Scholz in een interview met ARD. “Zij willen dat de kandidaat van de SPD de volgende Kanselier wordt. Dat zie je heel duidelijk aan de peilingen, maar ook aan de verkiezingsuitslag.”
Nu ook verschillende andere kleinere partijen het goed doen, zullen de onderhandelingen om een levensvatbare coalitie te vormen waarschijnlijk, net als in Nederland, lang duren. De gedachten gaan dan ook al terug naar 2017, toen het Duitsland vijf en een halve maand kostte om een nieuwe regering te vormen.
Het meest voor de hand ligt een coalitie van de SPD, De Groenen en de liberale FDP, de voorkeur van de SPD-leider. De liberalen zouden echter het liefst met de CDU/CSU in de regering stappen. Een andere optie die speelde was een regering van SPD, De Groenen en Die Linke. Maar die is niet meer mogelijk omdat laatstgenoemde partij de kiesdrempel niet heeft gehaald.
In geval van nood is er altijd nog de mogelijkheid van opnieuw een grote coalitie tussen de CDU/CSU en de SPD, net als in 2017. Dat leidde destijds tot een bittere interne strijd binnen de SPD. Met Scholz als Kanselier zou het sentiment binnen de SPD anders kunnen zijn, maar het zal zeker weer tot veel weerstand onder de achterban leiden. CDU/CSU-leider Armin Laschet sloot de mogelijkheid daarentegen tijdens de campagne niet uit.
CDU verliest zelfs in kiesdistrict Merkel
De uitslag van CDU is desastreus te noemen en zelfs in Ruegen/Greifswald, het kiesdistrict van CDU-boegbeeld Angela Merkel, kon het geen winst halen. Het rechtstreekse mandaat ging er naar de sociaaldemocratische kandidate Anna Kassautzki, die 24,3 procent van de rechtstreekse stemmen behaalde.
Georg Guenther, de rechtstreekse kandidaat van CDU in dit kiesdistrict, werd tweede met 20,4 procent van de stemmen.
Populistische AfD grootste partij in Thüringen en Saksen
De AfD is de grootste partij in de oostelijke Duitse deelstaat Thüringen geworden. Na een eerste telling van de stemmen die er zondag zijn uitgebracht tijdens de landelijke verkiezingen staan de rechts-populisten er op 24,0 procent van de stemmen. De centrumlinkse SPD is goed voor 23,4 procent, de CDU behaalt met 16,9 procent de derde plaats.
De communistisch georïenteerde Die Linke, de partij waartoe de regionale Premier Bodo Ramelow behoort, zakte naar 11,4 procent van de stemmen. De liberale partij FDP komt uit op 9,0 procent en de Groenen 6,6 procent.
Ook in Saksen hebben de rechts-populisten de meeste stemmen van alle partijen binnengehaald en zijn ze net als in 2017 de grootste. Vier jaar geleden behaalde AfD daar 27 procent, nu was de partij goed voor 24,6 procent van de stemmen. De Afd moet het qua kiezers vooral hebben van ontevreden burgers in het Oosten van Duitsland, de voormalige DDR. Burgers voelen zich aldaar ‘tweederangs’ ten opzichte van burgers in de oude Bondsrepubliek deelstaten. De werkloosheid is in dat deel van Duitsland nog steeds hoog, de lonen zijn lager. Ook de partij Die Linke, voortgekomen uit de oude communistische staatspartij SED, weet hier nog steeds veel kiezers te vergaren.
De Duitse Bisschoppenconferentie komt in de loop van de dag, als de definitieve telling bekend is, met een commentaar op de uitslag en ongetwijfeld het verlies van CDU/CSU.
Mogelijk lange regeringsonderhandelingen
Nu ook verschillende andere kleinere partijen het goed doen, zullen de onderhandelingen om een levensvatbare coalitie te vormen waarschijnlijk lang duren. De gedachten gaan dan ook al terug naar 2017, toen het Duitsland vijf en een halve maand kostte om een nieuwe regering te vormen.
Het meest voor de hand ligt een coalitie van de SPD, De Groenen en de liberale FDP, de voorkeur van de SPD-leider. De liberalen zouden echter het liefst met de CDU/CSU in de regering stappen. Een andere optie die speelde was een regering van SPD, De Groenen en Die Linke. Maar die is niet meer mogelijk omdat laatstgenoemde partij de kiesdrempel niet heeft gehaald.
In geval van nood is er altijd nog de mogelijkheid van opnieuw een grote coalitie tussen de CDU/CSU en de SPD, net als in 2017. Dat leidde destijds tot een bittere interne strijd binnen de SPD. Met Scholz als kanselier zou het sentiment binnen de SPD anders kunnen zijn, maar het zal zeker niet tot gejuich leiden onder de sociaaldemocraten. CDU/CSU-leider Armin Laschet sloot de mogelijkheid daarentegen tijdens de campagne niet uit.
CDU verliest ook in kiesdistrict Merkel
De uitslag van CDU is desastreus te noemen en zelfs in Ruegen/Greifswald, het kiesdistrict van CDU-boegbeeld Angela Merkel, kon het geen winst halen. Het rechtstreekse mandaat ging er naar de sociaaldemocratische kandidate Anna Kassautzki, die 24,3 procent van de rechtstreekse stemmen behaalde.
Georg Guenther, de rechtstreekse kandidaat van CDU in dit kiesdistrict, werd tweede met 20,4 procent van de stemmen.
AfD grootste partij in Thüringen en Saksen
De AfD is de grootste partij in de oostelijke Duitse deelstaat Thüringen geworden. Na een eerste telling van de stemmen die er zondag zijn uitgebracht tijdens de landelijke verkiezingen staan de rechts-populisten er op 24,0 procent van de stemmen. De centrumlinkse SPD is goed voor 23,4 procent, de CDU behaalt met 16,9 procent plek drie.
Die Linke, de partij waartoe de regionale premier Bodo Ramelow behoort, zakte naar 11,4 procent van de stemmen. De liberale partij FDP komt uit op 9,0 procent en de Groenen 6,6 procent. De opkomst in Thüringen was met 74,9 procent ongeveer gelijk aan die in 2017.
Ook in Saksen hebben de rechts-populisten de meeste stemmen van alle partijen binnengehaald en zijn ze net als in 2017 de grootste. Vier jaar geleden behaalde AfD daar 27 procent, nu was de partij goed voor 24,6 procent van de stemmen.
