Donald Trump heeft er een handje van weg om China tegen zich in het harnas te jagen, of op zijn minst in verwarring te brengen. Al tijdens de aanloop naar zijn eerste termijn als president beschuldigde hij China ervan de VS te “verkrachten” met oneerlijke handelspraktijken. Maar nog binnen diezelfde ambtstermijn noemde Trump zijn Chinese tegenhanger Xi Jinping dan weer een “goede vriend”.

Tijdens zijn verkiezingscampagne vorig jaar suggereerde Trump dan weer dat hij China hard zou aanpakken in een tweede termijn, en die dreigende taal lijkt ook de afgelopen dagen niet te verzachten van toon.

Haviken

Trump heeft aangegeven dat hij de taksen op alle Chinese goederen zou kunnen verhogen tot 60 procent. En hij zal wellicht Marco Rubio benoemen tot minister van Buitenlandse Zaken en Mark Waltz tot nationaal veiligheidsadviseur. Beiden zijn “China haviken” die vinden dat Washington zijn houding tegenover Peking moet aanscherpen. Zij zien China als een bedreiging voor de nationale veiligheid van de VS.

Peking heeft zich alvast proberen voor te bereiden op een harder klimaat in de VS, wat kan verklaren waarom het regime de handel met Zuidoost-Azië, Latijns-Amerika en het Midden-Oosten in de afgelopen jaren heeft opgevoerd. Het is dus best mogelijk dat China het Westen, in ieder geval het niet-Amerikaanse deel ervan, wil aanhalen vanwege economische, politieke en veiligheidsredenen.

Zo zou de Chinese regering Canada kunnen zien als een oplossing om aan de energiebehoeften van China te voldoen, omdat het land rijk is aan olie, kolen en ijzer. Het zou zelfs warm kunnen lopen voor Canberra, omdat Australië overvloedig lithium heeft, dat cruciaal is voor de productie van elektrische wagens.

Banden met de EU aanhalen

Maar uiteindelijk zal China ook de banden met de EU moeten aanhalen en de omgang verbeteren. De EU is de op één na grootste handelspartner van China en de export naar de EU is de afgelopen jaren enorm gestegen. Dit gebeurde toen Peking overschakelde van de productie van de “drie oude” exportproducten – huishoudelijke apparaten, meubels en kleding – naar de technologie-intensieve “drie nieuwe”: elektrische voertuigen, lithium-ionbatterijen en zonnecellen.

Aangezien deze drie nieuwkomers een belangrijke component zijn in de economische groei van China, is de EU, als grote consument van dergelijke producten, een cruciale markt voor China. En toch blijkt de EU geen gemakkelijke prooi voor China.

Brussel heeft Peking ervan beschuldigd Chinese elektrische autofabrikanten oneerlijk te subsidiëren en heeft sinds eind oktober 2024 tarieven tot 45,3 procent opgelegd op die goederen.

Maar China heeft misschien nog andere manieren en kansen om de betrekkingen met het Europese blok te verbeteren, en het lijkt erop dat dit ook gebeurt, al zal de recente ruzie over China’s mogelijke betrokkenheid bij de beschadiging van communicatiekabels in de Oostzee de zaak niet echt geholpen hebben.

Op zoek naar allianties

Een geluk voor China is dat de EU geen verenigd front is. Het stemgedrag over de heffingen op Chinese elektrische wagens in 2024 onthult bijvoorbeeld een interessant feit: tien landen steunden de heffingen, vijf waren tegen en twaalf onthielden zich.

Mogelijk kan Peking alsnog verschillende tegenstanders en twijfelaars in Brussel overtuigen door drempels weg te nemen voor EU-bedrijven om toe te treden tot de Chinese markt en de eigen subsidies te verlagen voor Chinese bedrijven die in Europa concurreren.

China heeft zogezegd een partnerschap met Rusland dat “geen grenzen” kent, en dit is een zorg gebleken voor het Westen, en in het bijzonder Europa. Na de Russische invasie van Oekraïne in februari 2022 verklaarde de NAVO: “De ambities en het dwangbeleid van de Volksrepubliek China vormen een uitdaging voor onze belangen, veiligheid en waarden.”

De groeiende bezorgdheid over de activiteiten van China in Europa en Azië kan voor de NAVO aanleiding zijn geweest om Australië, Japan, Nieuw-Zeeland en Zuid-Korea (bekend als de Asia Pacific 4 of AP4) uit te nodigen voor de NAVO-top in juni 2022. Hoewel Europese functionarissen een formele alliantie tussen de NAVO en Aziatische staten hebben verworpen, zijn er steeds vaker gesprekken en bijeenkomsten tussen beide partijen.

Oekraïne en Rusland

Peking zou de westerse angst dat China een bedreiging vormt voor de veiligheid kunnen wegnemen door een van Europa’s neteligste geopolitieke kwesties op te lossen: de oorlog tussen Oekraïne en Rusland. Ook al lijkt het onwaarschijnlijk dat dat zal gebeuren, een poging om een vredesakkoord tot stand te brengen zou op zijn minst de westerse perceptie van de “Chinese dreiging” kunnen verminderen.

Toch lijkt het erop dat China ook de banden met de VS zal blijven aanhalen. De westerse grootmacht is niet alleen de op twee na grootste handelspartner van China – na de Associatie van Zuidoost-Aziatische Staten (Asean) en de EU – maar blijft ook een technologische, economische en militaire grootmacht.

Voormalig Amerikaans president John F. Kennedy schreef ooit: “In het Chinees bestaat het woord ‘crisis’ uit twee karakters – één betekent gevaar, het andere kansen.” Als China de kaarten goed legt, is het gevaar dat Trump lijkt te zijn voor hun economie misschien niet zo groot als eerst gedacht. Trump is ten slotte niet altijd voorspelbaar.