-San Salvador- De regering van El Salvador heeft bevolen dat de voormalige president Alfredo Cristiani terecht moet staan voor de moord op zes Jezuïeten, hun huishoudster en haar 16-jarige dochter in 1989. Deze misdaad werd gepleegd tijdens de burgeroorlog in het land.
De dagvaardingen gingen vorige week de deur uit, geadresseerd aan ex-president Alfredo Cristiani, een voormalig congreslid en negen andere personen die in opdracht de moorden uitvoerden. Cristiani, die het land tussen 1989 en 1994 regeerde, werd in 2022 beschuldigd van moord, samenzwering en terrorisme.
De priesters werden vermoord door soldaten in hun woonvertrekken op de campus van de Central American University (UCA), een Jezuïeteninstituut dat door het leger ervan werd beschuldigd door guerrillastrijders te zijn geïnfiltreerd. De universiteit heeft deze beschuldiging krachtig afgewezen en gerechtigheid geëist voor de acht slachtoffers.
Er wordt aangenomen dat de aanval specifiek gericht was tegen de rector van de universiteit, Jezuïet Ignacio Ellacuría, in een poging de vredesbesprekingen die hij leidde te stoppen. Twee voormalige soldaten zijn door rechtbanken in Spanje en El Salvador veroordeeld voor hun betrokkenheid bij de moorden. In het proces tegen kolonel Inocente Orlando Montano, in 2020 veroordeeld tot 133 jaar gevangenisstraf, verklaarde de hoofdaanklager dat Cristiani “de soldaten actief beschermde en bewijsmateriaal liet verdwijnen”.
Gemengde gevoelens
Het besluit om Cristiani voor de rechter te brengen heeft gemengde gevoelens opgeroepen onder Rooms-katholieken in El Salvador. “Afgezien van de resultaten zou het ideaal zijn als de rechter het leger zou opdragen zich te verontschuldigen voor de misdaad”, schrijft Jezuïet José María Tojeira in een publicatie van 20 november in X. “35 jaar zijn verstreken zonder dat “de gewapende strijdkrachten de verantwoordelijkheid voor de misdaad nemen.”
Tal van katholieken denken dat er politieke motieven achter dit besluit schuilgaan. President Nayib Bukele, in 2018 gekozen na wijdverbreide onvrede met eerdere politici, heeft internationale bekendheid en binnenlandse populariteit verworven, vanwege zijn campagne tegen bendes en het terugdringen van het aantal moorden. Volgens anonieme bronnen blijft Bukele zijn voorgangers, waaronder Cristiani, aanvallen, waarbij hij de Jezuïetenzaak als politiek wapen gebruikt. “Hij gebruikt de Jezuïetenzaak om zijn politieke tegenstanders te vervolgen. “Het heeft heel weinig te maken met het zoeken naar echte gerechtigheid in de zaak van de jezuïeten”, aldus anonieme bronnen.
De beslissing van de rechter kwam slechts twee dagen na de 35e gedenkdag van de moord op de Jezuïetenmartelaren. Pater Tojeira, celebrant van een herdenkingsmis op 16 november, dacht na over de huidige realiteit van El Salvador. Hoewel de vooruitgang op veiligheidsgebied aanzienlijk is geweest, hebben ze ook vragen doen rijzen over mensenrechtenschendingen en hebben ze de UCA in een moeilijke positie gebracht tegenover een regering die weinig kritiek tolereert.
De moord op de priesters, een vrouw en haar dochter, blijft katholieken in El Salvador en daarbuiten bezig houden. “De herinnering aan de martelaren is springlevend”, zegt pater Jezuïet Jeremy Zipple, die met een groep vanuit Belize naar de herdenking kwam. Pater Zipple benadrukte de deelname van veel jonge mensen van de universiteit, “zij claimen deze geschiedenis als de hunne en zien de martelaren als inspiratie in de huidige strijd.”
