-Brussel- Via haar Horizon Research and Innovation-subsidie heeft de Europese Commissie drie miljoen euro toegewezen aan het Repertorium-project, dat tot doel heeft hulpmiddelen voor kunstmatige intelligentie (AI) te ontwikkelen om het muzikale erfgoed van het oude continent te helpen behouden door honderdduizenden middeleeuwse muziekmanuscripten te digitaliseren. Het grootste deel daarvan is religieuze muziek. Lees verder onder de reclame>
Dit initiatief is een uitbreiding van Neumz, het grote opnameproject voor het Gregoriaans dat tussen 2019 en 2022 werd ontwikkeld en dat de volledige Novus Ordo-liturgie beschikbaar maakte via een smartphone-applicatie.
Repertorium, dat dit kenmerkende Christelijke erfgoed verder zal veiligstellen, voldeed aan de criteria die de commissie voor deze financiering vereiste, met name die van het doen herleven, bewaren voor het nageslacht en bevorderen van traditionele ambachtelijke technieken en het combineren ervan met technologieën van nieuwe generaties.
Het project zal drie jaar duren en dankzij een samenwerking met het Klooster van Le Barroux, in Frankrijk, ook online toegang bieden tot de volledige traditionele liturgie in het Latijn.
Klassieke muziek en kunstmatige intelligentie
Net als bij Neumz begon het allemaal in de Abdij van de Benedictijnen van Solesmes in het noordoosten van Frankrijk, welke wordt beschouwd als het centrum van het Gregoriaans sinds de grootschalige verzameling van manuscripten in de 19e eeuw door de Monniken van de Orde in heel Europa.
Het archief van bijna 400.000 foto’s van muziekmanuscripten, dat de Katholieke gemeenschappen in de wereld voorziet van liederen voor de Novus Ordo en traditionele Latijnse riten, wordt nu beschermd tegen de tand des tijds en mogelijke rampen door een digitale back-up te creëren die toegankelijk zal zijn voor musicologen over de hele wereld via Oxford’s DIAMM-portaal.
De tweede stap is het indexeren en catalogiseren van de ongeveer 2 miljoen nummers in deze bestanden. Dit is waar kunstmatige intelligentie in beeld komt. Bijna de volledige collectie van deze nummers heeft duplicaten en is aanwezig in verschillende manuscripten, toch kost het een expert ongeveer drie minuten om een nummer te identificeren en te catalogiseren, zegt John Anderson, oprichter van Neumz en een van de belangrijkste coördinatoren. Ter illustratie: Momenteel zou het een expert alleen al 500 jaar kosten om alles te indexeren, een onmogelijke opgave, dus kan het fenomeen Kunstmatige Intelligentie (AI) hier uitkomst bieden. Lees verder onder de afbeelding>
De universiteiten van Alicante en Jaén in Spanje behoren tot de 13 organisaties en instellingen die bij het project betrokken zijn, zij zijn verantwoordelijk voor de ontwikkeling van een algoritme voor optische muziekherkenning en het ophalen van muziekinformatie dat het volledige bestand analyseert en vergelijkt met andere externe databases zoals het Cantus Indexnetwerk.
Op basis van bijna 8.000 uur aan audiobestanden, aangeleverd door de Neumz-app en zijn ontwikkelaar Odratek, wordt de AI stap-voor-stap ‘getraind’ in het luisteren van muziek en lezen van bladmuziek. Op dezelfde manier zullen in totaal 127.000 nummers eerst handmatig worden geïndexeerd, om AI te helpen bij het ontwikkelen van functies voor het ophalen van muziekinformatie.
Het door Repertorium ontworpen kunstmatige intelligentiesysteem, dat bladmuziek kan lezen, audio kan volgen en de geluiden van individuele instrumenten kan herkennen, zal worden uitgebreid naar andere soorten muziek, waaronder klassieke concerten, en biedt meeslepende ervaringen waarbij het mogelijk zal zijn om de uitvoering te volgen in de vorm van een ‘akoestisch hologram’ of het benadrukken van individuele instrumenten in het orkest.
Nog niet ontdekte werken
Terwijl de gezangen worden gecatalogiseerd, worden er ook doorlopend nieuwe werken ontdekt, zo komen nog onontdekte schatten aan het daglicht. Projectcoördinatoren schatten dat er naar verwachting ongeveer 4.000 nieuwe liederen uit de archieven zullen worden ontdekt. Deze zullen na voltooiing van het werk tijdens concerten in Europa voor het publiek worden vrijgegeven. De organisatoren zijn van plan traditionele concerten te organiseren waar kennis kan worden gemaakt met muziekstukken en liederen die al duizend jaar niet meer gehoord zijn.