Leestijd: 3 minuten

-PARIJS- Verschillende Europese musea bekijken hoe zij moeten omgaan met voorwerpen die op onwettige wijze zijn verkregen. Alleen: er is geen consensus over hoe er met dat probleem moet worden omgegaan.

Hoe gaat men om met kunst die verkregen is ten tijde van de kolonies? Over die vraag  hebben musea zich uit onder meer Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk en Duitsland gebogen. Maar er blijkt geen consensus over hoe om te gaan met het probleem. Sommige musea stellen namelijk voor om de artefacten voor een beperkte tijd “terug te lenen” naar hun land van herkomst – in plaats van ze daadwerkelijk terug te geven.

Landen als Benin en Ethiopië hebben al jaren aangedrongen bij musea over de ganse wereld om gestolen artefacten terug te sturen. Sinds de jaren zestig roept Nigeria op tot de teruggave van ongeveer 4.000 ivoren en bronzen voorwerpen die het Britse leger in 1897 plunderde van wat nu het zuiden van Nigeria is. Deze verzoeken zijn over het algemeen genegeerd of geweigerd, schrijft Vox.

“Sommige musea willen de herkomst van artefacten niet prijsgeven, juist omdat ze weten dat veel van de objecten niet op een rechtmatige manier zijn verkregen”, schreef auteur en journalist Rafia Zakaria vorig jaar voor Al Jazeera. “Deze geheimhouding is als norm gaan gelden in de wereld van de kunst en heeft daardoor ook musea in staat gesteld enorme collecties op te bouwen.”

De culturele normen en waarden in Europa lijken te verschuiven

Tijdens een bezoek aan Burkina Faso in november heeft de Franse president Emmanuel Macron verklaard dat al dan niet gestolen artefacten terug moeten keren naar Afrika. Hij noemde het zelfs een ‘topprioriteit’. “Ik kan niet accepteren dat een groot deel van cultureel erfgoed uit verschillende Afrikaanse landen in Frankrijk ligt”, zei hij tijdens een toespraak in de hoofdstad Ouagadougou. “In de komende vijf jaar wil ik dat aan de voorwaarden wordt voldaan voor de tijdelijke of permanente teruggave van Afrikaans erfgoed aan Afrika.”

Macron benoemde later twee deskundigen, van wie er één Senegalese is, die toeziet op de repatriëring van Afrikaanse voorwerpen die momenteel in Franse musea worden bewaard. Andere landen en musea in Europa hebben sindsdien ook het probleem opgepakt.

In mei heeft de Duitse minister van cultuur en de vereniging van Duitse musea een “gedragscode” uit voor musea die richtlijnen bevatten voor onderzoek naar waar hun artefacten vandaan kwamen. Ook staat erin beschreven hoe objecten die tijdens het koloniale tijdperk uit andere landen werden gehaald, moeten worden teruggestuurd. Duitsland heeft ook meer dan 3 miljoen euro opzij gezet om musea te helpen bij het bepalen van de herkomst van objecten die op illegale of onwettige wijze zijn genomen.

In het Verenigd Koninkrijk overweegt het Victoria en Albert Museum in Londen duizenden voorwerpen, waaronder gouden artefacten, “op lange termijn” terug te sturen naar Ethiopië. De artefacten werden in het jaar 1800 door het Britse leger uit het land gehaald, zo meldt de Washington Post. Ethiopië diende al in 2007 een claim in voor hun terugkeer.

Bij verschillende musea behoort restitutie of het permanent retourneren van de artefacten vooralsnog niet tot een deel van het huidige plan. “Dit kan alleen maar een grote verbetering zijn ten opzichte van wat er eerder is gebeurd”, vertelde professor Andreas Eshete de Guardian in april. “Dit is op alle vlakken geen acceptabel plan”, zei Peju Layiwola, een Nigeriaanse professor.

“We zullen blij zijn als die gestolen artefacten terug naar Benin worden gebracht”, vertelde Eric Ogbemudia, een beeldhouwer, aan Reuters. “De Europeanen hebben ze gestolen. Die items zijn het werk van onze voorouders en zijn ons zeer dierbaar.”

Bron: ADN Foto: Pixabay