Alleen al in januari en februari 2023 werden ten minste 94 mensen geëxecuteerd. Ook is er sprake van bruut seksueel geweld en zijn er beschuldigingen van marteling. Het aantal executies is fors hoger in vergelijking met dezelfde tijd vorig jaar, volgens onderzoek van het Abdorrahman Boroumand Centre en Amnesty International.
Onderdrukking en het aanjagen van angst
‘De Iraanse autoriteiten voeren op angstaanjagende schaal executies uit. Hun acties komen neer op een aanval op het recht op leven. Het is een schaamteloze poging om niet alleen etnische minderheden verder te onderdrukken, maar ook om mensen die er een andere mening dan de autoriteiten op nahouden angst aan te jagen’, zegt Roya Boroumand, directeur van de Iraanse mensenrechtenorganisatie Abdorrahman Boroumand Center.
Executies na oneerlijke processen en marteling
Eind februari executeerden Iraanse autoriteiten in het geheim Hassan Abyat, een Ahwazi-Arabische man, en Arash (Sarkawt) Ahmadi, een Koerdische man, na uiterst oneerlijke processen. Ze hebben de afgelopen weken ook nog ten minste zes Ahwazi-Arabieren en zes Baluchi ter dood veroordeeld. Sommigen van hen werden veroordeeld in verband met de protesten die Iran sinds september 2022 overspoelen.
Bronnen vertelden Amnesty International dat ondervragers beide mannen na hun arrestatie mishandelden en martelden om ‘bekentenissen’ af te dwingen. Hun gedwongen ‘bekentenissen’ werden uitgezonden op de staatsmedia. Dat is in strijd met het recht dat je onschuldig bent tot het tegendeel is bewezen. Zo werden ze door de autoriteiten zwart gemaakt in een poging hun executies te rechtvaardigen. De twee kregen ook geen toegang tot een advocaat en werden in het geheim geëxecuteerd, zonder een laatste bezoek of kennisgeving aan hun families.
Marteling om ‘bekentenissen’ af te dwingen
Hassan Abyat kreeg twee keer het doodvonnis opgelegd: een keer door een Revolutionaire Rechtbank wegens ‘vijandschap tegen God’ (moharebeh) en een keer door een Strafhof vanwege moord (ghesas). De vonnissen houden verband met de dood van een agent van de paramilitaire Basij-strijdmacht in 2011 en zijn vermeende lidmaatschap van een ‘oppositiegroep’. Hassan Abyat ontkende elke betrokkenheid bij de dood van de agent. Nadat ze hem hadden ontvoerd, bonden ondervragers Hassan Abyat vast aan een bed dat speciaal was gemaakt om iemand te kunnen martelen. Ze sloegen hem volgens een getuige met kabels en dienden elektrische schokken toe aan zijn testikels. De getuige vertelde ook dat de martelingen littekens op het lichaam van Hassan Abyat hadden achtergelaten. De rechtbank veroordeelde hem zonder zijn beschuldigingen van marteling te onderzoeken.
Arash (Sarkawt) Ahmadi, die in januari 2021 werd gearresteerd, werd ter dood veroordeeld vanwege ‘vijandschap tegen God’(moharebeh) in verband met zijn eerdere lidmaatschap van een verboden Iraans-Koerdische oppositiegroepering en de dood van een lid van de veiligheidstroepen. Volgens Koerdische mensenrechtenactivisten dwongen ondervragers van de Revolutionaire Garde ook hem om ‘bekentenissen’ af te leggen, na marteling en andere vormen van mishandeling.
Amnesty International is altijd tegen de doodstraf. De doodstraf is een schending van het recht op leven en is de ultieme wrede, onmenselijke en onterende straf. Volgens internationaal recht vormt het opleggen van de doodstraf na een oneerlijk proces een willekeurige ontneming van het recht op leven.
Leden van de Ahwazi Arab- en Baluchi-minderheid ter dood veroordeeld
In de afgelopen weken zijn ten minste twaalf mensen uit de Ahwazi-Arabische en Baluchi-etnische minderheden ter dood veroordeeld na uiterst oneerlijke processen.
Op 14 februari kregen zes Ahwazi-Arabische mannen – Ali Mojadam, Moein Khanfari, Mohammad Reza Mojadam, Seyed Salem Mousavi, Seyed Adnan Mousavi en Habib Deris – te horen dat ze ter dood waren veroordeeld na een groepsproces voor een Revolutionaire Rechtbank in Ahvaz. Ook zij werden beschuldigd van ‘vijandschap tegen God’ vanwege hun vermeende ‘lidmaatschap van illegale groepen’. Het betreft een zaak die teruggaat tot 2017. Volgens Ahwazi-Arabische mensenrechtenactivisten werden hun door marteling verkregen ‘bekentenissen’ gebruikt om hen te veroordelen.
Doodvonnis vanwege protest
Tussen december 2022 en januari 2023 zijn ten minste zes jonge mannen van de Baluchi-minderheid in afzonderlijke processen ter dood veroordeeld in verband met protesten die plaatsvonden in de provincies Sistan en Balochistan in september 2022. Shoeib Mirbaluchzehi Rigi, Kambiz Khorout, Ebrahim Narouie, Mansour Hout, Nezamoddin Hout en Mansour Dahmaredeh werden ter dood veroordeeld vanwege ‘het verspreiden van corruptie op aarde’ (efsad-e fel arz) en/of ‘vijandschap tegen God’. Dit zou te maken hebben met brandstichting en het gooien van stenen. Internationaal recht verbiedt het gebruik van de doodstraf voor misdrijven die niet voldoen aan de drempel van ‘meest ernstige misdrijven’ waarbij sprake is van opzettelijk doden.
Volgens goed geïnformeerde bronnen mishandelden en martelden de ondervragers en gebruikten ze onder meer seksueel geweld om hen tot ‘bekentenissen’ te dwingen. Ze staken naalden in de geslachtsdelen van Ebrahim Narouie en sloegen Mansour Dahmardeh zo hard dat ze zijn tanden en neus braken.
Van de 28 leden van minderheden die in 2023 werden geëxecuteerd, werden 19 mensen veroordeeld vanwege drugsgerelateerde misdrijven, 7 voor moord en 2 voor vaag geformuleerde beschuldigingen van ‘het verspreiden van corruptie op aarde’ en/of ‘vijandschap tegen God’.
Wereldwijde druk nodig
‘Het is schrijnend dat executies routinematig plaatsvinden terwijl ‘bekentenissen’ systematisch door martelingen worden afgedwongen om vervolgens beklaagden in buitengewoon oneerlijke processen te veroordelen’, zegt Diana Eltahawy van Amnesty International. ‘De wereld moet nu actie ondernemen om druk uit te oefenen op de Iraanse autoriteiten zodat zij een officieel moratorium op executies instellen, en om oneerlijke veroordelingen en doodvonnissen te vernietigen en alle aanklachten in verband met vreedzame deelname aan protesten in te trekken.
‘We dringen er ook bij alle staten op aan om universele jurisdictie uit te oefenen over alle Iraanse functionarissen die redelijkerwijs worden verdacht van verantwoordelijkheid voor misdrijven onder internationaal recht en andere ernstige schendingen van de mensenrechten.’
Universaliteit van jurisdictie is het idee dat bepaalde rechten over de hele wereld door rechterlijke uitspraken afdwingbaar moeten zijn. Het is onderdeel van het internationaal strafrecht.
In oktober 2022 hadden de autoriteiten het ook gemunt op minderheden. Toen werden ten minste 82 mensen van minderheden in Balochistan gedood bij bloedig neergeslagen demonstraties.
