“Dit is een nieuwe weg. De Italiaanse weg”, zei de voorzitter van de bisschoppenconferentie Zuppi tijdens een persconferentie. Anders dan in veel andere Europese landen is in Italië nog nooit onderzoek gedaan naar seksueel misbruik. Hoewel daar nu dus verandering in komt, is tevredenheid bij de slachtoffers ver te zoeken. Ook zij vinden het onderzoek ondermaats.
Rete l’Abuso
“Het kost slachtoffers van misbruik vaak jaren om hun trauma ‘een plek te geven’, laat staan aangifte te doen”, zegt Francesco Zanardi, die zelf in zijn jeugd misbruikt werd door een priester. “Bij mij duurde het dertig jaar voordat ik kon erkennen dat ik een slachtoffer was en aangifte deed. Alleen de laatste twintig jaar onderzoeken, is lang niet genoeg”, vindt hij. Omdat Zanardi in de jaren 80 werd misbruikt, valt zijn geval buiten het onderzoek. Zanardi doet met zijn organisatie Rete l’Abuso al jarenlang onderzoek naar seksueel misbruik in Italië. Zanardi en zijn team onderzochten, naar eigen zeggen, meer dan 300 zaken in de afgelopen 15 jaar, waarin priesters van misbruik werden beschuldigd of veroordeeld. In gans Italië zijn rond 50.000 priesters werkzaam.
De nieuwe studie door onafhankelijke onderzoekers vormt een onderdeel van een vijf-puntenplan, welke de bisschoppenconferentie heeft uitgewerkt. Dit moet uiteindelijk resulteren in een ‘nationaal rapport’ en nieuwe preventiemaatregelen.
Achter ‘slot en grendel’
Grote ergernis is er over het gesloten blijven van vele dossiers. De bisschoppen hebben aangekondigd dat alleen zaken die in het verleden zijn gemeld bij de Congregatie van de Geloofsleer, in behandeling worden genomen. Alle archieven van kloosters, bisdommen, katholieke scholen en andere kerkelijke instituten blijven achter ‘slot en grendel’.
Journaliste Franca Giansoldati volgt de Italiaanse kerk al jarenlang op dit punt. Volgens haar is er de afgelopen vijf jaar wel iets veranderd, mede onder druk van Paus Franciscus, maar blijft seksueel misbruik een zeer beladen onderwerp. “De grote meerderheid van de bisschoppen is er nu eenmaal tegen dat de archieven openbaar worden,” aldus Giansoldati. Ook de Italiaanse afdeling van HRW (Human Rights Watch) laat weten dat het achterhouden van dossiers, van vóór 2000, een ‘klap in het gezicht’ van de slachtoffers is.
Openheid
Onderzoek naar misbruik in de RK-kerk door geestelijken en leken in de VS, Europa en Australië hebben in de afgelopen jaren een groot aantal misbruikzaken aan het daglicht gebracht, alsook het verzwijgen daarvan in de Rooms-Katholieke kerk. In Italië wordt de roep van vele groeperingen om diepgaand onderzoek met de dag groter. De kerk mag zich aan dergelijke onderzoeken niet onttrekken, aldus vele reacties in de (sociale)media.
Ook in Italië is de verwachting dat onafhankelijke onderzoek zal leiden tot meer onderzoek en openheid rond seksueel misbruik in andere geledingen van de maatschappij, zoals overheid, scholen en de sportwereld. Seksueel misbruik is wereldwijd wijd verspreid in alle geledingen van de samenleving, dat is inmiddels meer dan duidelijk geworden, nadat de RK-kerk in vele landen zelf het initiatief nam om als eerste organisatie klaarheid te verschaffen enerzijds en toekomstig misbruik te voorkomen anderzijds.
