We weten inmiddels wel dat gratis apps niet écht gratis zijn: we betalen de Googles en Facebooks van deze wereld met onze data en onze digitale aandacht als harde valuta.

Uitstelgedrag

Maar de apps hebben nog wel meer verborgen kosten, stelt Martin Mileros, die promoveerde met onderzoek naar de apps aan de Universiteit van Linköping. Hij interviewde tweehonderd gebruikers om de kosten van de apps in kaart te brengen.

“Uitstelgedrag is de grootste verborgen kostenpost”, legt hij uit. “Maar ook slaapgebrek, verminderde focus en de tijd die we verliezen met vrienden, hobby’s en sport zijn bijkomende kosten.”

Uit de gesprekken blijkt bovendien dat veel gebruikers liever betalen met geld dan met hun gegevens. “We zien dat veel gebruikers privacy en transparantie hoog in het vaandel hebben staan”, zegt Mileros. “Het onderzoek toont aan dat gebruikers liever een app aankopen om hun privacy te beschermen, dan diensten te gebruiken die gratis zijn, maar persoonlijke gegevens verzamelen.”

Pakje sigaretten

Dat het verborgen kosten zijn, wil niet zeggen dat we ook veel positiefs uit de apps kunnen halen, zegt Mileros. “Je vindt er informatie, kunt chatten enzovoort”, zegt hij. “En je kunt van app verwisselen als je iets niet leuk vindt. Je kunt het dus als een win-win situatie zien waarbij zowel bedrijven als consumenten baat hebben.”

Maar hij pleit wel voor meer transparantie van techbedrijven, en roept de overheid op om strengere regels op te leggen die de mogelijke verborgen kosten duidelijk maken.

“Veel van de apps zijn ontworpen om ons min of meer afhankelijk te maken. Kinderen en jongeren zijn daarvoor bijzonder kwetsbaar. Er zouden strengere beperkingen moeten zijn voor veel apps, maar ook informatie over de verborgen kosten. Je zou het kunnen vergelijken met de grafische waarschuwingsberichten op sigarettenpakjes. En voor gebruikers is het belangrijk om die potentiële verborgen kosten te begrijpen en beter geïnformeerde keuzes te maken.”