-‘s-HETOGENBOSCH- Vrijdag 9 augustus is het precies 75 jaar geleden dat Kapelaan Harry Koopmans door de Duitse bezetter werd geexecuteerd voor zijn Pastorie in ‘s-Hertogenbosch. Dit jaar zal dat op waardige en bijzonder wijze worden herdacht.
Kapelaan Koopmans was in de jaren van de Tweede Wereldoorlog actief in het verzet. Hij hielp onder andere onderduikers.
Executie
Op 8 augustus 1944 werd in de Bossche Kerkstraat de collaborateur Piet van Bussel vermoord. De Duitse bezetter zinde op wraak. Een dag later krijgt Kapelaan Koopmans de Duitse SD (Sicherheitsdienst) aan de deur van de Pastorie. Bij een vluchtpoging wordt hij doorgeschoten op het plein voor de Pastorie. Doortje Swinkels, de huishoudster van de parochie, zag alles gebeuren. “Het is iets om nooit meer te vergeten”, zei ze in 1998 kort voordat ze overleed. De geluidsopnames van dit interview zijn onlangs opgedoken.
De Sicherheitsdienst klopte op 9 augustus aan bij de pastorie van Koopmans’ kerk. In zijn werkkamer werd hij verhoord en doorzochten ze zijn papieren. Toen Kapelaan Koopmans probeerde te vluchten werd hij op het plein voor de deur neergeschoten. Hij stierf ter plekke. Zijn lichaam is overgebracht naar kamp Vught waar het waarschijnlijk gecremeerd is. Een graf is er nooit geweest.
In 1998 werd de huishoudster van de parochie geïnterviewd op band. Het stadsarchief van Den Bosch kreeg de geluidsopname deze week aangeboden. Daarin is te horen dat ze zich de dag nog erg goed kon herinneren. Ze was pas een week of zes in dienst van de Parochie toen het gebeurde.
“Het was mooi weer die dag. Twee Duitsers in burgerkleding klopten aan en vroegen naar de kapelaan. Ik wist dat hij boven zat, maar de mannen kwamen meteen achter me aan en liepen de trap op. Ik keek wel om, maar kon niks zeggen. Je kon zelf de kogel krijgen.”
Aan het gat in zijn toog konden we zien dat hij in zijn rug geschoten was
Ondertussen kwam ook een derde Duitser binnen. Doortje ging snel naar de keuken en bleef in een inham staan. Vanuit daar kon ze de gang inkijken. Ze zag de kapelaan van de trap af stormen. “Hij tuimelde bijna tegen de muur aan. Hij kwam met twee, drie treden tegelijk de trap af vliegen. Toen zag ik meteen dat een van die kerels ook van de trap af stormde. Hij begon al te schieten”, vertelt ze in het onlangs opgedoken audiofragment.
Eenmaal buiten werd Koopmans al snel geraakt. “Toen viel hij tegenover de kerk in de goot. Toen vloog ik naar buiten en de pastoor ging snel Heilige olie halen. Aan de andere kant van de straat kwam een andere Pastoor aan. Ze gaven hem snel de Heilige olie. Wij kregen een revolver voor ons en we moesten naar binnen. Ik weet nog goed dat ik knikkende knieën had”, vertelt Doortje. Het stoffelijk overschot van de Kapelaan werd door de Duitsers meegenomen en is nooit meer gezien. “Naderhand kregen we zijn toog en schoenen terug. Aan het gat in de toog konden we zien dat hij in zijn rug geschoten was. Meer wisten wij ook niet.” Doortje Swinkels overleed enkele weken na het interview.
Alle familieleden van Harry Koopmans zijn inmiddels overleden, maar zondag wordt hij herdacht met een speciale Heilige Mis in de Sint-Janskathedraal. Tijdens de Mis wordt er een kelk van Koopmans gebruikt die al die tijd bewaard is gebleven. Na de Mis is er een bijeenkomst op het plein bij het standbeeld van de kapelaan.
De Bossche Parochie H. Johannes evangelist schenkt in samenwerking met de gemeente ’s-Hertogenbosch dit jaar op bijzondere wijze aandacht aan de heldhaftige Priester. Daarmee wordt tevens aangesloten bij een reeks herdenkingen die in het najaar worden gehouden in het kader van 75 jaar bevrijding van de stad ’s-Hertogenbosch.
Monument
Op zondag 11 augustus wordt tijdens de Eucharistieviering van 11.45 uur in de Sint-Janskathedraal stilgestaan bij het leven en sterven van de grote Kapelaan Koopmans. Aansluitend vindt er een herdenking plaats bij het monument op de plaats waar Koopmans werd dood geschoten.
Het plein waar de Kapelaan werd vermoord werd na de oorlog omgedoopt tot Kapelaan Koopmansplein. Het in 1956 onthulde gedenkteken houdt de gedachtenis aan hem levend.
Ook op de eigenlijke dag, vrijdag 9 augustus, wordt tijdens de Middagmis van 12.30 uur in de Sint-Jan stilgestaan bij het sterven van de Bossche kapelaan.
Bron: Bisdom/Omroep Brabant Foto: prive
