Leestijd: 3 minuten

 -Roermond- Wanneer jaren geleden een kind, genaamd Maria, haar ouders kwijtraakte in een zwembad, en de badmeester via de geluidsinstallatie een oproep deed, aan de ouders van Maria, om zich te melden, kwamen er vele ouders opdagen.

Het katholieke Limburg kende ontelbare meisjes met de naam Maria en zelfs jongens kregen de naam, van de moeder van Jezus, als tweede naam. Ruim 120.000 Limburgse baby’s zijn sinds 1880 Maria genoemd. Dagblad ‘De Limburger’ deed met het Meertens instituut onderzoek en dook in de opkomst en ondergang van de populairste naam in deze provincie ooit.

Heiligen

Maria Offermans (53, Eygelshoven): „Mijn oma, moeder en ik heten alle drie Maria. Als puber vond ik mijn naam saai. Nu draag ik hem met trots, omdat de Maria’s naar wie ik ben vernoemd, twee geweldige vrouwen waren.” Maar waar de naam Maria ooit bijna plicht was bij meiskes, is die naam heden-ten-dage bijna in de vergetelheid geraakt. Emma, Mila, Zayn, Noah, Kaylie, Raven zijn nu populair, maar namen zijn tijdgeestgebonden en wat uit is, kan zo maar weer in zwang geraken. Steeds vaker kiezen ouders een naam van een populaire zanger of acteur als naam voor hun kind, de namen van Heiligen uit de kerkgeschiedenis spelen geen rol meer.

Een kind Jozef of een meisje Maria noemen is er niet meer bij. Aan het eind van de negentiende eeuw speelde dat probleem niet. Zeker in Limburg, waar bijna de helft van de pasgeboren meisjes destijds Maria als eerste naam kreeg.

Van 1880 tot 1990 is Maria zelfs de meest voorkomende meisjesnaam in heel Nederland. In Limburg daalt de populariteit echter al veel eerder; in het begin van de jaren zeventig kiezen ouders plots voor Bianca en Wendy.

Waarom was Maria zo lang zo populair?

Naamkundige Gerrit Bloothooft, die al een kwart eeuw voornamen bestudeert, noemt twee redenen: geloof en traditie. „Er was een tijd dat landelijk gezien één op de tien meisjes zo werd genoemd”, vertelt hij. „De wortels daarvan liggen in het katholieke geloof en de verering van Maria, als moeder van Jezus. Decennialang pushte de pastoor ouders om hun kind Maria te noemen. Limburgers zijn daarin buitengewoon volgzaam geweest, veel meer dan in bijvoorbeeld Brabant. Ook komt er een veelgebruikte vernoemingsvariant voor zowel jongens als meisjes: Maria wordt Marie. In protestantse kringen is tot op heden de naam Maria bijna ongewenst, Marie echter niet.

Oud politicus en NATO-chef Joseph Marie Antoine Hubert Luns, kreeg de Mariavariant Marie als tweede voornaamNa 1900 wordt Maria ook populair bij jongens, vooral als laatste doopnaam. Tussen 1900 en 1960 krijgen in Limburg 824 jongens Maria als eerste naam en ruim vijftigduizend als volgnaam. Het hoogtepunt ligt in de jaren vijftig, wanneer de katholieke kerk haar best doet om de verzuiling te behouden. Het bisschoppelijk mandement roept katholieken op zich voor de maatschappij in te zetten door deel te nemen aan katholieke organisaties. 1954 wordt uitgeroepen tot ‘Mariajaar’, met speciale verering voor Maria. Het leidt tot meer Maria’s, maar het effect is van korte duur, aldus Bloothooft.

 

Maria en de belasting

Het had weinig gescheeld of de teloorgang van de naam Maria was al rond 1915 ingezet. In dat jaar wilde de Nederlandse regering een belasting invoeren op voornamen, vertelt Bloothooft. Het was de tijd van de Eerste Wereldoorlog en in Nederland was een enorm begrotingstekort. Het idee was: de eerste naam is gratis, voor de rest betaal je. Dat leidde echter tot een storm van kritiek bij de katholieken, bij wie het geven van meerdere namen populair was. „De wet is uiteindelijk nooit ingevoerd, maar uit voorzorg gaven ouders in die jaren hun kroost minder namen. Dan wist je zeker dat het gratis was. Die jaren wordt aan minder kinderen de naam Maria gegeven, met name als volgnaam.”

Ondergang

De daadwerkelijke ondergang van Maria in Limburg begint in de jaren zestig en zeventig, tijdens de jaren van de snelle ontkerkelijking. „Mensen lieten zich niet meer door de pastoor vertellen wat er moest gebeuren. Het is de tijd van de individualisering, waarbij de religieuze groepsdruk enorm afnam. Mensen gingen voornamen uitkiezen die zij zelf mooi vonden. Maria legt het af en de vernoeming naar grootouders verplaatst zich naar de tweede of derde naam.” In 1973 vindt er een historisch kantelpunt plaats in Limburg. Voor het eerst in bijna honderd jaar is niet Maria, maar Bianca de populairste voornaam. Daarna daalt de populariteit van Maria steeds verder, al blijft het tot 1990 de populairste naam van het land. Toch is Maria nog niet geheel verdwenen uit Limburg. In 2016 en 2017 werden twee pasgeboren Limburgsen nog Maria genoemd.