In het warmere en vochtigere klimaat komen mycotoxinen vaker voor, stelt de EEA-briefing ‘Mycotoxin exposure in a changing European climate‘.

De briefing gaat in op de gevolgen voor de volksgezondheid, met name als de toxines voorkomen op voedselgewassen. Volgens het agentschap kan enkel een gecoördineerde Europese aanpak helpen om de verspreiding aan te pakken en verdere besmetting tegen te gaan.

Gezondheidsrisico’s

Mycotoxinen zijn natuurlijke verbindingen die door schimmels worden geproduceerd en schadelijk zijn voor de menselijke gezondheid. De gifstoffen kunnen hormonen verstoren, het immuunsysteem verzwakken en de lever en nieren beschadigen. Volgens experts verhogen ze ook het risico op een miskraam, zijn ze schadelijk voor ongeboren kinderen en kunnen ze tot kanker leiden.

Bepaalde groepen lopen een hoger risico als ze worden blootgesteld aan mycotoxinen. Jonge kinderen tot drie jaar zijn bijvoorbeeld extra kwetsbaar vanwege hun hogere voedselinname in verhouding tot hun lichaamsgewicht. Ook zwangere vrouwen zijn meer kwetsbaar, net als werknemers in de landbouw-, levensmiddelen- en diervoedersector.

Tarwe en maïs

Volgens de Europese monitor van chemische stoffen bij de mens (HBM4EU) wordt 14 procent van de volwassen bevolking in Europa blootgesteld aan het mycotoxine deoxynivalenol (DON) in hoeveelheden die schadelijk zijn voor de gezondheid. DON komt van nature voor in tarwe, maïs en gerst in streken met een gematigd klimaat.

Mensen krijgen de toxines binnen door besmette graanproducten te eten, of via producten die deze granen bevatten zoals brood of pasta. Het voedsel wassen of koken volstaat niet altijd om de schadelijke stoffen te verwijderen, en ze zijn niet waarneembaar via geur of smaak.

Een andere manier om met mycotoxinen in aanraking te komen is via verontreinigd drinkwater door landbouwafval. Ook inademing of opname via de huid is mogelijk voor mensen die werken met gecontamineerde gewassen of voedsel.

Meer regen, meer droogte

Klimaatverandering heeft een impact op de verspreiding van schimmels, waardoor het risico op blootstelling toeneemt. Meer neerslag, overstromingen en bodemerosie kunnen deze giftige stoffen ook van land- en tuinbouwgrond naar rivieren en grondwater doen afvloeien.

Extreme weersomstandigheden, zoals hevige regen of langdurige droogte, verhogen daarnaast ook de stress waaraan planten worden blootgesteld. Graangewassen – vooral maïs – wordt hierdoor meer gevoelig voor schimmelinfecties en besmetting met mycotoxinen.

Tot slot geeft het EEA nog mee dat het toenemend risico op schimmelinfecties leidt tot een verhoogd gebruik van bestrijdingsmiddelen door boeren. Maar dat heeft op termijn weer tot gevolg dat er antischimmelresistentie optreedt, waardoor ook het risico op moeilijk te behandelen schimmelinfecties bij mensen toeneemt, aldus de experts van het agentschap.