Sociale media spelen een centrale rol in het leven van jongeren. Maar ze zijn ook een reden tot bezorgdheid, door hun snelle opkomst en vooral de impact die ze kunnen hebben op de mentale gezondheid van jongeren.

Een groep wetenschappers van de Universiteit van Amsterdam heeft nu aan de hand van  gebruikersdata voor de eerste keer aangetoond dat de zogenoemde ‘likes’ een directe impact hebben op het humeur van jongeren en de manier waarop ze reageren op die apps.

Stemmingsveranderingen

Een belangrijke zorg over het gebruik van sociale media door jongeren is de tijd die ze eraan besteden. Vaak is dat langer en vaker dan ze zelf zouden willen, maar ze blijven hangen om toch maar meer likes te verzamelen. Die verzamelwoede leidt dan tot een toename van spanning en angstgevoelens.

Dat ontdekten de onderzoekers aan de hand van een grote dataset van Instagram-berichten, waarbij een rekenmodel de gevoeligheid voor likes vastlegde. Ook voerden ze een experimentele studie uit om stemmingsveranderingen te volgen.

Tot slot toonden hersenscans een verband aan tussen de gevoeligheid voor feedback op sociale media en individuele verschillen in de grootte van de amygdala, het stuk van onze hersenen dat verantwoordelijk is voor het verwerken van emoties en herinneringen.

Uit deze drie benaderingen kwam onlosmakelijk naar voren dat jongeren gevoeliger kunnen zijn voor sociale media-feedback dan volwassenen.

Boost voor het humeur

“Jongeren maken een ontwikkelingsperiode door waarin ze erg gevoelig zijn voor goedkeuring van leeftijdsgenoten maar ook voor afwijzing, gevoelens die vaak gelinkt worden aan impulsief gedrag of symptomen van depressie”, zegt onderzoeker Wouter van den Bos.

Voor dit onderzoek leverde dat een interessante paradox op: een like  krijgen leidt tot groter gevoel van verbondenheid en is een boost voor het humeur van jongeren. “Maar dat daardoor de aantrekkingskracht tot de platformen dusdanig groot wordt, leidt dan weer tot problematisch gebruik ervan”, stellen de onderzoekers.

Ook bleek dat jongeren de apps sneller wegleggen dan volwassenen als ze geen likes krijgen, maar dat dit kon leiden tot een dip in hun humeur.

De resultaten suggereren dus dat het huidige ontwerp van sociale mediaplatforms zowel positieve als negatieve effecten kan hebben op jongeren maar dat interventies nodig zijn om de negatieve bijwerkingen aan te pakken. Lees verder onder de afbeelding>

Identiteitsvorming

Volgens de onderzoekers zouden platformen zoals Instagram gebruikers tot ander gebruik moeten verleiden: weg van de nadruk op likes en richting een meer betekenisvolle manier van gebruik.

Verder moeten beleidsmakers zich volgens het onderzoek niet enkel richten op de digitale geletterdheid van jongeren, “aangezien ze hierin waarschijnlijk veel beter thuis zijn dan eerdere generaties”, maar eerder werken aan het vermogen emoties te reguleren in een online omgeving.

“Hoewel sociale media een belangrijke rol spelen in de ontwikkeling van identiteitsvorming en sociale verbondenheid onder jongeren, laat ons onderzoek ook uitdagingen zien”, zegt hoofdauteur Ana da Silva Pinho. “Vooral voor het humeur van jongeren is het cruciaal dat we nu beter begrijpen hoe ze reageren op de mogelijkheden van sociale media.”

De resultaten van de studie zijn gepubliceerd in Science Advances.