Zo’n mini-grid opereert zelfstandig, zonder aansluiting op het hoofdstroomnet. In afgelegen vluchtelingenkampen kan het systeem essentiële diensten van elektriciteit voorzien: van gezondheidszorg tot de koeling van voeding en het opladen van telefoons.

Wetenschappers Elena Fumagalli en Duccio Baldi van de Universiteit Utrecht bekeken de mogelijkheden van mini-grids in drie vluchtelingenkampen in Malawi, Oeganda en Zambia.

“Ons doel was om duurzame energieoplossingen te creëren die verder gaan dan alleen verlichting”, vertelt Fumagalli. “Mini-grids kunnen de groei in deze gemeenschappen echt ondersteunen en mensen in staat stellen beter onderwijs te volgen, bedrijven op te zetten en de toegang tot gezondheidszorg te verbeteren.”

Energie vaak bijzaak

De onderzoekers brachten eerst de behoeften in de drie vluchtelingenkampen in kaart via energie-audits en meer dan duizend interviews met de bewoners. Dit gaf hen niet alleen inzicht in de energiebehoefte, maar ook in de eisen waaraan mini-grids moeten voldoen.

“Betrouwbare energie vormt een basis waarmee mensen hun leven kunnen heropbouwen, maar de verantwoordelijkheid voor energie is nu niet duidelijk afgesproken”, zegt Fumagalli. “De meeste humanitaire organisaties hebben afdelingen voor voedsel, water en onderdak, maar toegang tot energie is een bijzaak gebleven. Dat betekent dat vluchtelingen vaak zelf voor energie moeten zorgen, wat een enorme belemmering is voor groei en voor de aansluiting bij de moderne samenleving.”

Bereid om te betalen

Het team onderzocht ook of bewoners bereid waren te betalen voor elektriciteit. “Bepaalde lokale bedrijven, zoals kleine winkeltjes of marktverkopers, waren echt gemotiveerd om te betalen voor toegang tot energie”, merkt Fumagalli op. “Zij kunnen immers direct profiteren van betrouwbare elektriciteit, of het nu gaat om koeling, verlichting of stroom voor apparatuur.”

De bereidheid van gezinnen om te betalen was anders en werd vaak beïnvloed door sociaaleconomische factoren.

Pilootprojecten

De resultaten van de audits leidden tot een model waarin energiebehoeften en -kosten werden samengebracht. Daaruit blijkt dat een optimale mini-grid ongeveer tachtig kleine bedrijven, twintig openbare voorzieningen en driehonderd huishoudens moet kunnen bedienen.

Het werk van Fumagalli en Baldi kreeg steun van het Environmental and Climate Action Innovation Fund dat voor de nodige financiering zorgde om dit najaar pilootprojecten te starten en te beheren in de drie onderzochte kampen.

“Betrouwbare energie vormt een basis waarmee mensen hun leven kunnen heropbouwen. Dat motiveert om door te gaan”, zegt Fumagalli die de praktijk nu loslaat en verder gaat met onderzoek en dataverzameling.

“Er is niet veel open data beschikbaar op dit gebied. Interviews met vluchtelingen in kampen worden zelden uitgevoerd en al helemaal niet op grote schaal. De omstandigheden in kampen kunnen snel veranderen, en zonder accurate informatie is het moeilijk om duurzame energieoplossingen te plannen.” Ze denkt dat dit onderzoekswerk ook waardevol kan zijn voor humanitaire en ontwikkelingsorganisaties.