Misbruik: Vaticaan zet ‘conservatieve fatsoensrakker’ aan de deur

Leestijd: 6 minuten

Vrijdag 16 augustus 2024 ~ 11:13 uur ~ Bron: Redactie Kerk/VN/KNA/CNP ~ Beeld: Anna Varsanyi

-Vaticaanstad- De Bisschoppenconferentie van Peru maakte via haar website en sociale netwerken het decreet bekend van het dicasterie voor het Godgewijde Leven, dat Luis Fernando Figari  uit de apostolische vereniging ‘Sodalicio de Vida Christian’ is gezet. Hij is teruggezet naar de lekenstand na het bekend worden van diverse misbruikschandalen.  Figari werd ervan beschuldigd seksueel misbruik te hebben gepleegd met (minderjarige) jongens, hetgeen leidde tot uitzetting uit het Sodalicio.

De beslissing is genomen na een onderzoek in Peru door twee deskundigen op het gebied van de Geloofsleer, de Spaanse priester Jordi Bertomeu en de aartsbisschop van Malta, Chales Scicluna. De verklaring van de dicasterie benadrukt dat Figari wordt uitgezet vanwege “onverenigbare omstandigheden en daarom onaanvaardbaar is als lid en leidinggevende in een instituut van de kerk”.

El Sodalicio meldt dat er tijdens het proces ‘nauwe samenwerking is geweest met de Heilige Stoel in de zoektocht naar waarheid en gerechtigheid’. Een onderzoek werd opgestart naar verschillende misbruikzaken die sinds 2011 zijn gemeld. In september 2014 heeft het Sodalicio Luis Fernando Figari disciplinaire maatregelen opgelegd nadat er wettig en overtuigend bewijs van misbruik was. In 2016 werd hij door de Sodalicio tot persona non grata verklaard. In 2017 heeft de Heilige Stoel nieuwe disciplinaire maatregelen opgelegd, die in 2018 werden bevestigd na het afwijzen van de beroepen die de heer Figari had ingediend.

Pauselijke goedkeuring

Sodalitium Christianae Vitae (SCV), of Sodalitium van het Christelijk Leven werd opgericht in Lima , Peru, door Luis Fernando Figari op 8 december 1971. Het kreeg zijn huidige canonieke vorm toen Paus Johannes Paulus II op 8 juli 1997 zijn Pauselijke goedkeuring gaf. Het Sodalitium was de eerste mannelijke religieuze vereniging in Peru die Pauselijke goedkeuring ontving. In 1997 waren er Sodalit-gemeenschappen in verschillende landen. Het Sodalitium bestaat uit leken en priesters, ‘Sodalits’ genoemd, die in gemeenschap leven als broeders en zich verbinden tot celibaat en gehoorzaamheid”

Er zijn beschuldigingen geweest van hersenspoeling van jongeren en van elitisme, conservatisme en autoritarisme; en beschuldigingen, ondersteund door een rapport in opdracht van de SCV, van seksueel misbruik door oprichter Luis Fernando Figari en andere Sodalites. Er zijn ook beschuldigingen geweest omtrent Figari’s rechtse en falangistische activiteiten. In 2020 zei kardinaal Jimeno, aartsbisschop van Huancayo, dat het Vaticaan was gevraagd om het Sodalitium te ontbinden en zei dat Sodalitium Christianae Vitae en elke andere religieuze beweging die verstrikt is in seksueel misbruik, ontbonden moesten worden.

In 2015 publiceerden Pedro Salinas, een voormalig lid, en journalist Paola Ugaz een boek, Mitad Monjes, Mitad Soldados ( Half monniken, half soldaten ) waarin melding werd gemaakt van misbruik en mishandeling, waaronder seksueel misbruik, door Luis Fernando Figari. De beweging publiceerde eerst een verontschuldigende reactie die later als onvoldoende werd beschouwd, en zei toen dat het “een reden voor diep verdriet en schaamte was als dergelijke daden door Luis Fernando Figari hadden kunnen worden gepleegd … We veroordelen de incidenten die mogelijk hebben plaatsgevonden, met name het seksueel misbruik”. Ze zeiden dat de getuigenissen in het boek aannemelijk waren en grondig moesten worden onderzocht en dat voormalige leden van de beweging misbruik hadden gemeld. Kerkelijke autoriteiten deden onderzoek.

De SCJ stelde een commissie samen van leden en niet-SCJ-experts om met alle slachtoffers te praten en zei dat ze toegewijd waren aan het grondig onderzoeken en verhelderen van de waarheid over “de incidenten, die ondraaglijk zijn, omdat ze ernstig lijden met zich meebrengen voor mensen die onze gemeenschap vertrouwden, en ze verraden onze diepste waarden”. Ze zeiden dat ze beschikbaar waren om samen te werken met burgerlijke en kerkelijke autoriteiten. Er waren dertig beschuldigingen van misbruik door Fernando Figari en zijn naaste medewerkers, waaronder Daniel Murguía en Germán Doig. Het boek van Salinas beschrijft ook Fernando Figari’s betrokkenheid in zijn jeugd bij extreemrechtse en falangistische groepen.

In februari 2017 heeft de algemeen overste van het instituut aan het Openbaar Ministerie van Peru informatie verstrekt, met betrekking tot seksueel misbruik van minderjarigen door de oprichter en door vier van zijn voormalige stafleden.

Vaticaans toezicht

In april 2015 benoemde de Congregatie voor de Instituten van het Gewijde Leven en de Sociëteiten van het Apostolisch Leven bisschop Urcey, prelaat van Chota, tot apostolisch visitator, belast met het onderzoeken van beschuldigingen van “ongepast gedrag” door Figari. Zijn onderzoek in Peru zou duren van augustus 2015 tot maart 2016. In mei 2016 werd aartsbisschop Tobin van Indianapolis benoemd om toezicht te houden op de hervorming van Sodalit. Op 30 januari 2017, als resultaat van Urcey’s onderzoek, besloot de Congregatie dat Figari geen verder contact mocht hebben met leden van de Sodalit-gemeenschap. Urcey had gerapporteerd dat Figari, toen hij Superieur-Generaal was, “een stijl van regeren had aangenomen die buitensporig of onjuist autoritair was, gericht op het opleggen van de eigen wil,” en dat “om de gehoorzaamheid van zijn broeders te verkrijgen [hij] onjuiste strategieën en overtuigingsmethoden gebruikte, dat wil zeggen, sluw, arrogant en niettemin gewelddadig en respectloos tegenover het recht op de onschendbaarheid van iemands persoonlijkheid en discretie.”

Verbod

In januari 2017 verbood de Congregatie voor de Instituten van het Gewijde Leven en de Sociëteiten van het Apostolisch Leven Figari om contact te hebben met andere leden van de sociëteit. Figari diende twee keer een beroep in; beide keren werden deze afgewezen.

In januari 2018 benoemde de Congregatie voor de Instituten van het Gewijde Leven en de Sociëteiten van het Apostolisch Leven de redemptoristische bisschop Buitrage van Jericó, Colombia, tot apostolisch commissaris om toezicht te houden op de SCV.

Evangelisatiemissie

De leden van het Sodalitium nemen deel aan de evangelisatiemissie van de Kerk, waarbij ze met name jongeren en arme mensen proberen te beïnvloeden. Andere terreinen van apostolaat worden uitgevoerd, met name met betrekking tot het gezin, de verdediging van het leven en het onderwijs.  De SCV houdt zich bezig met wat zij ” solidariteit met de armen” noemen, hetgeen apostolisch werk over de hele wereld omvat. Apostolisch werk met jongeren vindt plaats op verschillende terreinen, zoals op universiteiten, scholen, in jeugdorganisaties en vormingsgroepen, met name in de Christian Life Movement. Er worden conferenties, missies, lezingen, cursussen, geestelijke begeleiding en retraites aangeboden. Sodalits proberen de nieuwe generaties jongeren te evangeliseren in hun geloof, vooral op de Wereldjongerendagen. In 2010 werden Convivio-congressen gehouden in Australië, Brazilië, Chili, Colombia, Costa Rica, Ecuador, Engeland, Peru, Angola, de Filipijnen en de Verenigde Staten, in in totaal 16 steden. Tienduizenden jongeren bezochten deze congressen. Volgens Figari, die een lange rij aan misbruikslachtoffers op zijn konto heeft staan, benadrukt ‘zijn’ Sodalitium het gezin als hoeksteen van de samenleving en beschouwt men het heterohuwelijk als de enige weg naar heiligheid.

Seksueel en fysiek misbruik

Een rapport uit 2017 ondersteunt beschuldigingen van massaal seksueel misbruik door de oprichter van de SCV, Luis Fernando Figari, en door andere Sodalites; de SCV bood zijn excuses aan voor deze overtredingen. Onafhankelijke onderzoekers meldden dat “Figari een reeks van tieners en jonge mannen seksueel heeft misbruikt, meerdere andere jongeren heeft gemanipuleerd, of anderszins heeft geschaad zoals fysiek of psychologisch misbruik.” Er werd ook gemeld dat Figari fysiek misbruik heeft gemaakt, en dat hij werd beschreven als “die leek te genieten van het observeren van de pijn, ongemak en angst die de jongere aspiranten en broeders ervoeren.”

Bij één gelegenheid veroorzaakte hij met een kaars brandwonden bij een jongen en bedreigde hij leden door zijn hond op hen los te laten. Het rapport vermeldt ook dat er verschillende andere Sodalits zijn die een andere Sodalit of een leek groepsgewijs fysiek of psychologisch hebben misbruikt. Deze mensen zijn nog steeds in de gemeenschap, hoewel er ‘administratieve maatregelen tegen hen zijn genomen’.

In maart 2016 verzochten Alessandro Moroni Llabres, Superieur-Generaal van de Sodalitium Christianae Vitae (SCV) en de Hoge Raad van de SCV om het opstellen van rapporten over misbruiken gepleegd door Figari en Sodalites, en de reacties van de SCV. Meer dan 200 mensen werden geïnterviewd en veel documenten onderzocht. De rapporten concludeerden dat Luis Fernando Figari en voormalige Sodalites, van wie niemand (behalve Figari) nog verbonden was aan de SCV, seksueel misbruik pleegden met minderjarigen en volwassenen.

Pauselijk visitator

Op 10 januari 2018 werd aangekondigd dat Paus Franciscus bisschop Buitrago van het bisdom Jericó, Colombia, had benoemd tot Pauselijke visitator. Pedro Salinas, een voormalig lid, zei destijds dat hij tijdens zijn lidmaatschap van de SCV in de jaren tachtig werd onderworpen aan absurde bevelen, en ging ervan uit dat “de Sodalicios nu van hun fouten hebben geleerd en zich hebben ontwikkeld”, maar dat ze toen hij lid was van de beweging “sektarische kenmerken” hadden.

In 2023 begon het Vaticaan een nieuw onderzoek naar het Sodalitium, ditmaal naar vermeend seksueel en fysiek misbruik en financieel wangedrag. In april 2024 was het resulterende rapport nog niet vrijgegeven.