-Aubazine (Fr)- De abdij van het Franse Aubazine, een parel van het cisterciënzer erfgoed uit de 12e eeuw, bereidt zich voor om haar oorspronkelijke pracht en praal terug te krijgen dankzij de financiering van het modehuis ‘Maison Chanel’. Het bedrijf heeft besloten het grootste deel van het restauratieproject voor dit historische monument te financieren.
Dit gebaar heeft ook een sterke symbolische betekenis, omdat het direct verband houdt met het verhaal van Gabrielle “Coco” Chanel, die volgens verschillende biografiën een deel van haar jeugd doorbracht in het weeshuis dat bij de abdij was gevestigd na de dood van haar moeder in 1895. Daar zou zij, naar verluidt, hebben leren naaien.
Hoewel er geen doorslaggevend bewijs is dat zij in het klooster verbleef, zijn er talrijke aanwijzingen die wijzen op de grote invloed van Aubazine op het ontstaan van het wereldmerk Chanel. Volgens Cyril Lecointe, de conservator van de abdij kende zij de abdij heel goed. Toen zij haar villa La Pausa in Roquebrune-Cap-Martin bouwde, vroeg zij de architect om architectonische elementen te integreren die waren geïnspireerd op Aubazine, zoals de trap in de slaapkamer die naar de kerk leidt of een kloostergang waarin de zuilen van het klooster zijn nagebootst.
Ook verwierf zij twee antieke kledingkasten en voegde deze samen om een meubelensemble uit de 12e eeuw te imiteren dat nog steeds in de abdij bewaard wordt. Uit verslagen van haar jeugd blijkt dat zij leefde in een sobere omgeving, waarin stilte en discipline de boventoon voerden. Deze kenmerken passen bij het leven van de cisterciënzer monniken.
De esthetische en spirituele invloed van Aubazine op de creaties van Chanel is duidelijk zichtbaar. Geometrische motieven uit de glas-in-loodramen van het klooster, zoals in elkaar grijpende lijnen en kruisen, komen terug in de iconische ontwerpen. Sommige geleerden beweren zelfs dat het logo van de twee in elkaar verweven ‘C’s’ door deze motieven geïnspireerd zou kunnen zijn. Lecointe merkt voorzichtig op: “Het is een symbool dat zij op verschillende momenten in haarn leven tegenkwam, waaronder in Aubazine. Het heeft zeker zijn sporen bij haar achtergelaten en zij heeft het mogelijk onbewust in zijn embleem verwerkt.
Chanels iconische gebruik van zwart en wit in de mode komt overeen met de soberheid van het kloosterhabijt. Zelfs haar beroemde “petit robe noir” zou uit deze sobere invloeden geboren kunnen zijn. Het getal 5, dat veelvuldig voorkomt in de decoratieve elementen van het klooster en vol christelijke symboliek zit, is een ander blijvend element dat Chanel in haar meest emblematische parfum verwerkte.
Een erfgoed in gevaar
De abdij, die nu in handen is van een kleine gemeenschap van Melkitische nonnen van de Byzantijnse ritus, moet dringend worden gerenoveerd om verder verval te voorkomen. Door de tijd heen zijn muren, ramen en daken beschadigd geraakt. Op sommige plekken bestaat het risico dat het dak instort en dat vocht de fundering aantast. Chanel was zich bewust van de historische en symbolische waarde van de plek en besloot in te grijpen.
Het project, dat in de herfst van start gaat en vijf jaar zal duren, heeft als doel de structuur te versterken en de oorspronkelijke cisterciënzerelementen te behouden. Chanel draagt het grootste deel van de kosten, die enkele miljoenen euro’s bedragen. “Het modehuis heeft heel weinig over dit initiatief gecommuniceerd”, merkt Lecointe op. “Het gaat niet om imago, maar om het behoud van een erfgoed dat nauw verbonden is met Gabrielle Chanel.”
De laatste Melkitische nonnen in Europa
Sinds de jaren zestig wordt de abdij bewoond door een gemeenschap van Melkitische nonnen. De huidige twee, 78 en 92 jaar oud, zijn de laatste nonnen van deze traditie in Europa. Zij wonen in een klein Grieks klooster vlak bij de abdij, dat nu onbewoonbaar is. Hoewel er jaarlijks zo’n 8.000 bezoekers komen, draait hun leven nog steeds om gebed en meditatie.
