Nederland draait dol: 42% uitkeringen arbeidsongeschiktheid door psychische klachten

Leestijd: 3 minuten

Zondag 13 maart 2022 06:06 – Bron: CBS/Peter Hein van Mulligen – Beeld: PB

-Heerlen- In 2020 werden ruim 4 op de 10 arbeidsongeschiktheidsuitkeringen verstrekt op grond van psychische klachten. Daarmee is dit nog steeds verreweg de meest voorkomende grond voor arbeidsongeschiktheidsuitkeringen. Dit meldt het CBS op basis van nieuwe cijfers.

Eind 2020 werden 816 duizend arbeidsongeschiktheidsuitkeringen verstrekt aan ruim 758 duizend personen, van wie 365 duizend mannen en 394 duizend vrouwen. Het CBS hanteert voor de diagnose van arbeidsongeschiktheid 12 hoofdcategorieën. Met 346 duizend vielen de meeste uitkeringen binnen diagnoses in de hoofdcategorie psychische stoornissen. Op de tweede plaats staat de hoofdcategorie ziekten van het bot- en spierstelsel (154 duizend gevallen), op de derde plaats komen ziekten van het zenuwstelsel, oog en oor (84 duizend gevallen).Vergeleken met eind 2011 veranderde het aantal uitkeringen per hoofdcategorie weinig. Uitzonderingen zijn de bot- en spierziekten, waar het aantal diagnoses met bijna 20 procent afnam, en de ontwikkelingsstoornissen, waar het aantal gevallen bijna 80 procent hoger lag. Onder ontwikkelingsstoornissen vallen aandoeningen als ADHD en stoornissen in het autistisch spectrum. Na de introductie van deze categorie in 2007, is deze vooral tot en met 2014 snel gegroeid.

Verder is er sinds 2011 een flinke toename van het aantal arbeidsongeschiktheidsuitkeringen waarvan de achterliggende medische oorzaak onbekend is. Deze stijging gaat echter samen met een daling in de categorie algemene en endocriene ziekten (ziekten aan het hormoonstelsel), waar aandoeningen kunnen worden ondergebracht die in geen andere categorie vallen.

Er is ook een kleine toename in de hoofdcategorie ziekten van het ademhalingsstelsel. Deze stijging komt niet door de gevolgen van long COVID, omdat deze diagnose pas vanaf 2022 eventueel in de arbeidsongeschiktheidsuitkeringenstatistiek te zien zal zijn.

Vijf meest voorkomende diagnoses bij vrouwen zijn psychische stoornissen

Voor vrouwen zijn de vijf meest voorkomende diagnoses depressieve episodes (10 procent van de arbeidsongeschiktheidsuitkeringen), zwakzinnigheid (6 procent), posttraumatische stressstoornis (3 procent), borderline persoonlijkheidsstoornis (3 procent) en overige psychische stoornissen (2 procent). Samen maken ze een kwart uit van alle diagnoses van arbeidsongeschikte vrouwen. Alle diagnoses vallen onder de hoofdcategorie psychische stoornissen.

Bij mannen ook ontwikkelingsstoornissen bij vijf meest gestelde diagnoses

Bij mannen overlappen drie van de vijf diagnoses met die van vrouwen, maar ze komen niet even vaak voor: zwakzinnigheid (8 procent), depressieve episodes (7 procent), overige psychische stoornissen (4 procent), schizofrenie (3 procent) en een licht verstandelijke beperking (3 procent). Van deze vijf valt alleen de licht verstandelijke beperking niet onder de psychische stoornissen, maar onder de ontwikkelingsstoornissen.

Arbeidsongeschiktheidsuitkeringen vaker verstrekt aan vrouwen

Vanaf 2015 worden er meer arbeidsongeschiktheidsuitkeringen aan vrouwen verstrekt dan aan mannen. Deze toename gaat samen met een grotere arbeidsparticipatie van vrouwen. De mate van verschuiving in de verhoudingen gaat echter niet gelijk op. In 2011 maakten vrouwen 46 procent uit van de beroepsbevolking, in 2020 was dat 47 procent. In dezelfde periode steeg het aandeel van vrouwen onder ontvangers van een arbeidsongeschiktheidsuitkering van 48 naar 52 procent. Vrouwen blijken dan ook een grotere kans op een arbeidsongeschiktheidsuitkering te hebben dan mannen (UWV Kennisverslag 2021-6: het verschil in WGA-risico tussen mannen en vrouwen. Ter Horst en Berendsen).