Ad Simonis kerkleider in de branding.
Aan de biografie van Kardinaal Simonis heeft Crijnen vier jaar gewerkt.
Zelden is een kerkleider in ons land zozeer het onderwerp geweest van kritiek, hoon en verwensingen als Adrianus Simonis. Zijn onverholen dogmatisme en onvoorwaardelijke trouw aan Rome maakten hem in de periode 1970-1990 tot middelpunt van de heersende tegenstellingen binnen Katholiek Nederland. En zijn gedecideerd afwijzen van abortus, euthanasie, homoseksueel gedrag en de moderne biotechnologie kwam bij veel gelovigen niet aan.
In de laatste jaren van zijn ambtsperiode (1990-2008) groeide de kardinaal echter geleidelijk uit tot een nationale ‘dorpspastoor’ die door eenvoudig optreden goodwill kweekte. Ook zijn inzet voor asielzoekers, de openlijk beleden afkeer van het populisme à la Wilders, en van de neo-kapitalistische graaizucht droegen daaraan bij. Na zijn aftreden heeft de uiterst ongelukkige uitspraak van Simonis naar aanleiding van de onthullingen over het seksueel misbruik door Nederlandse priesters – ‘wir haben es nicht gewusst’- fors afbreuk gedaan aan die positieve beeldvorming. Al heeft hij door openlijk schuld te belijden een deel van het publiek teruggewonnen.
Tegen die dubbele achtergrond is het een hachelijke zaak het leven te beschrijven van deze omstreden man. Te meer omdat een groot deel van de ooggetuigen nog leeft en een ieder zo zijn eigen percepties heeft. Die zijn meestal zwart of wit, grijstinten komt men in de oordelen over hem weinig tegen. Waarom dan toch geprobeerd hier nuanceringen in aan te brengen? Omdat juist dit omstreden zijn zo boeit. Het daagt uit op zoek te gaan naar de echte Simonis, in het besef dat de geschiedenis pas een definitief oordeel zal vellen. Met dit boek, dat tevens een overzicht wil zijn van een halve eeuw roerige kerkgeschiedenis, heeft Ton Crijnen daartoe een belangrijke eerste stap gezet.
Recensie
Kardinaal Simonis (1931) is een van de prominentste Nederlandse katholieke kerkleiders van de laatste decennia. Het is historicus, publicist en journalist Crijnen gelukt om een uitermate persoonlijk, maar geen onkritische biografie te schrijven die zijn leven en carrière plaatst in de ontwikkeling van de kerk in Nederland en de wereldkerk. Simonis’ jeugd was gekenmerkt door de gesloten katholieke subcultuur van voor en na de oorlog. Toen hij – tijdens het Tweede Vaticaans Concilie – in Rome studeerde, kwam hij tot het inzicht dat er wel degelijk zaken moesten veranderen, hoewel niet op de manier zoals velen zich dat in Nederland voorstelden. De ervaring van het Pastoraal Concilie in Noordwijkerhout bevestigde hem daarin. Daarna werd hij in 1970 bisschop van Rotterdam en in 1983 aartsbisschop van Utrecht en later kardinaal. Ook na zijn pensionering bleef hij met opmerkingen over seksueel misbruik in de media. Ondanks gesloten archieven is het Crijnen door vele interviews gelukt een compleet en fascinerend portret te maken, mogelijk met ruim 550 pagina’s voor menig lezer wat tè gedetailleerd.
Dr. E. Sengers
Ton Crijnen (1942) is historicus en publicist. Tot 2006 werkte hij vijftien jaar als redacteur religie en filosofie bij dagblad Trouw. Daarvoor was hij respectievelijk adjunct-hoofdredacteur van het inmiddels gefuseerde opinieweekblad De Tijd en redacteur buitenland van het toenmalige dagblad met dezelfde naam. Ook verzorgde hij een tijdlang als correspondent de berichtgeving over Nederland voor de Oostenrijkse kwaliteitskrant Die Presse.
Aan de biografie van kardinaal Simonis heeft Crijnen vier jaar gewerkt.
