Het V-woord hangt als een schaduw over de formatie: verkiezingen
Hij wil een doorbraak forceren in de formatie, na de conclusie dat een gewoon meerderheidskabinet er niet in zit en een minderheidskabinet evenmin. Remkes wil nu kijken naar onorthodoxe manieren van samenwerking.
Extra-parlementair kabinet
Dat zou een extra-parlementair kabinet kunnen zijn, met ook ministers van fracties die geen deel uitmaken van de regering. De vorige informateur, Mariëtte Hamer, heeft Remkes’ nieuwe gespreksronde “de bel voor de laatste ronde” genoemd. Het land komt steeds dichter bij nieuwe verkiezingen, zei zij gisteravond in het tv-programma Nieuwsuur. Het is in Nederland nog nooit gebeurd dat er nieuwe verkiezingen moeten komen omdat partijen het niet eens kunnen worden over een nieuw kabinet. Maar zo’n impasse in de formatie als nu is ook nog nooit gebeurd.
Het vertrouwen van kiezers in de politiek is het afgelopen jaar al enorm gedaald. Op Prinsjesdag meldde onderzoeksbureau Ipsos dat zes op de tien Nederlanders nog maar weinig vertrouwen hebben in de landelijke politiek. De stroeve formatie is daar een hoofdreden van.
Gemeenteraadsverkiezingen
Uitschrijven van nieuwe verkiezingen betekent dat het nóg langer duurt voor er een nieuw kabinet is. De grondwet schrijft voor dat na ontbinding van de Tweede Kamer binnen drie maanden nieuwe verkiezingen moeten worden gehouden, al kan daarvan worden afgeweken. Drie maanden is krap. Gemeenten moeten zich kunnen voorbereiden en nieuwe partijen die willen meedoen moeten een eerlijke kans krijgen zich te organiseren. Bijkomend probleem kan zijn dat in maart volgend jaar al gemeenteraadsverkiezingen zijn. De kieswet schrijft voor dat Kamerverkiezingen daar niet te dicht op mogen zitten.
Peilingen
Volgens de peilingen schiet geen van de middenpartijen iets op met verkiezingen. Het CDA staat in alle peilingen op fors verlies, D66 op licht verlies en ook PvdA, GroenLinks en ChristenUnie kwakkelen. De VVD staat weliswaar op lichte winst in meerdere peilingen, maar ook die winst staat onder druk. “Alleen de nieuwe partijen op de flanken zouden profiteren,” zegt Gijs Rademaker van EenVandaag Opiniepanel. “Ja21, Partij voor de Dieren, Volt en BBB zouden winnen.” Om met die flankpartijen een regeerakkoord te sluiten lijkt voor de middenpartijen nog moeilijker dan het eens worden met elkaar.
Het lijkt erop dat de partijen conclusies gaan trekken. Dat betekent: of er komt een meerderheid aan zetels, in welke vorm dan ook, die eindelijk inhoudelijke gesprekken met elkaar gaat voeren, of men accepteert dat het niet gaat lukken. Dat zou een nieuwe gang naar de stembus inluiden. Steeds meer partijen beginnen dat als een reële optie te zien.’
