Elon Musk, de tech-miljardair en de virtuele premier van president Donald Trump, windt er geen doekjes om dat hij er veel voor voelt om de VS uit de Noord-Atlantische Verdragsorganisatie (NAVO) en de Verenigde Naties te trekken.

“Ik ga akkoord”, schreef hij in een reactie op een post van een rechts politiek commentator die zei dat “het tijd is voor de VS om de NAVO en de VN te verlaten.”

America first

Musk is een van de machtigste adviseurs van Trump, en als chef van het Department of Government Efficiency (DOGE) pakt hij de federale overheid meedogenloos aan.

Wat betekent dat voor de VN? Wordt dit bijna tachtigjarige instituut zijn volgende doelwit?

De dreigende taal ten aanzien van de VN wordt alvast herhaald door een aantal Republikeinen die een wetsvoorstel hebben ingediend over het vertrek van de VS uit de VN. Ze beweren dat de organisatie niet op één lijn ligt met de America First-agenda van de regering-Trump.

Onder de al goedgekeurde Amerikaanse bezuinigingen zitten budgetten voor polio-vaccins, preventiewerk rond hiv/aids en malaria, alsook lopende voedselprogramma’s over de hele wereld.

Levensreddend werk

Kul Chandra Gautam, voormalig adjunct-directeur van Unicef noemt de bedoelingen van de regering Trump/Musk “gemeen en kwaadaardig”. Hij wijst op de jarenlange staat van dienst van verschillende ngo’s en VN-organisaties die afhankelijk zijn van deze financiering en vooral op hun succesvol, efficiënt en levensreddend werk.

“We kunnen hier duidelijk stellen dat het kind met het badwater wordt weggegooid”, zegt Gautam. “Miljoenen kinderen en vrouwen worden veroordeeld tot ziekte, ondervoeding en overlijden om het ego en de overmoed van ’s werelds rijkste man te bevredigen”, zegt hij.

De garanties die Trump en zijn minister van Buitenlandse Zaken Marco Rubio geven over een zogeheten “kwijtschelding” voor essentiële en levensreddende projecten, verliezen aan geloofwaardigheid. Ook VN-secretaris-generaal Antonio Guterres sprak vorige week tegenover verslaggevers zijn bezorgdheid uit over de dreigende crisis.

“Om te beginnen wil ik mijn grote bezorgdheid uiten over de informatie die VN-organisaties – en andere humanitaire en ontwikkelingsorganisaties in de afgelopen 48 uur hebben ontvangen”, zei hij. “Deze bezuinigingen door de Verenigde Staten hebben gevolgen voor een groot aantal cruciale programma’s. Die gevolgen zullen verwoestend zijn voor kwetsbare mensen over de hele wereld”.

Grote bijdrager

Volgens Andreas Bummel, uitvoerend directeur van Democratie zonder Grenzen, zijn oproepen om de VS terug te trekken uit de Verenigde Naties geen nieuw gegeven. Hij nuanceert dus een beetje al zegt hij ook dat niet kan worden uitgesloten dat Trump het discours op een gegeven moment toch steunt of er op zijn minst de diplomatieke druk mee zal opbouwen.

“De VS hebben zeker veel meer te verliezen dan te winnen bij een dergelijke actie, maar de acties van Trump zijn niet noodzakelijk rationeel. Soms lijken ze zelfs tegen het eigen belang van de VS in te gaan”, zegt Bummel.

Hij verwacht wel dat de kans groot is dat de VS zal knippen in de bijdragen aan de VN. Momenteel is de bijdrage van Amerika goed voor 22 procent van het volledige VN-budget van alle lidstaten – 193 landen in totaal.

Op de vraag of de Verenigde Staten hun financiering eenzijdig kunnen verlagen, sprak ambassadeur Anwarul Chowdhury van Bangladesh en voormalig ondersecretaris-generaal van de VN: “Nee, de VS kunnen dat niet eenzijdig doen.”

Hierover zou volgens hem onderhandeld moeten worden in de Commissie Bijdragen en uiteindelijk door de Algemene vergadering worden bevestigd.

“Daarom waren er in 2000 en 2001 enorme diplomatieke vaardigheden van de Amerikaanse ambassadeur Richard Holbrooke nodig om het budget van de VS aan de VN te verlagen van 25 naar 22 procent”.

De bijdragen van de lidstaten aan de VN worden immers berekend op basis van 100 procent. Dat wil zeggen dat een verlaging van één land moet worden opgevangen door de andere landen. “Het totaal moet altijd op 100 procent uitkomen”, legt Chowdhury uit.

Chaos

VN-woordvoerder Stephane Dujarric werd op de persbriefing van 28 februari jl. door journalisten ondervraagd over specificaties rond precieze programma’s die zouden worden geschrapt en de te verwachten financiële verliezen voor de VN. Dujarric zei dat er veel chaos heerst, dat verschillende organisaties brieven hebben ontvangen, maar er nog veel onduidelijkheid is.

“Maar ik kan u wel vertellen dat onze collega’s van het VN-Bureau voor Drugs en Misdaad (UNODC) ongeveer 50 projecten zien beëindigd”, zei Dujarric. “Hun kantoor in Mexico, dat zich onder andere bezighoudt met de stroom aan fentanyl, zal misschien moeten sluiten.”

De programma’s van de Internationale Organisatie voor Migratie in de Democratische Republiek Congo zijn zo goed als stilgevallen, ging hij verder. “En soortgelijke programma’s in Haiti zitten in de gevarenzone. Ook hebben 27 collega’s van de Voedsel- en Landbouworganisatie een ontslagbrief ontvangen, en zo kan ik nog wel even doorgaan.”

Dujarric zei nog dat er alles aan wordt gedaan om meer duidelijkheid te krijgen en te garanderen dat levensreddende hulp blijft gaan naar wie dat dringend nodig heeft. Hij benadrukte ook dat de Verenigde Staten een van de oprichters zijn van de VN en een cruciaal lid van de organisatie.

“De vrijgevigheid van het Amerikaanse volk heeft geholpen om miljoenen mensen uit de armoede te halen, heeft ziekten helpen uitroeien en een meer welvarende en veilige wereld op te bouwen. Dat komt de hele wereld, inclusief de Amerikanen ten goede”, zei hij.

Dujarric gaf nog mee dat alles in het werk wordt gesteld om op hoog niveau met elkaar in gesprek te gaan, maar voorlopig zonder veel resultaat.

En anders wordt het uitzoeken hoe we kunnen besparen, parafraseerde Dujarric de woorden van zijn collega Tom Fletcher, de coördinator van het Interagency Committee waarin VN-organisaties en ngo’s samenkomen. “Dan wordt het bekijken hoe we efficiënter kunnen werken en hoe we overlappingen kunnen elimineren. Elke organisatie zal die denkoefening voor zichzelf moeten maken.”