Zoals ik eerder al heb geschreven over de Afrikaanse vredesinspanningen in Oekraïne, is de Afrikaanse stem belangrijk. Afrika kan zijn neutraliteit gebruiken om bij te dragen aan een vreedzame oplossing van het conflict.

Vredesinitiatief

Als hoogleraar Internationale Betrekkingen heb ik eerder geschreven over grote politieke kwesties in Afrika en over de rol van Afrika in de oorlog tussen Rusland en Oekraïne. Naar mijn mening biedt de top deze week een kans voor Afrikaanse landen om hun verdeeldheid over de oorlog tussen Rusland en Oekraïne te begraven.

Het vredesinitiatief van zeven Afrikaanse leiders vorige maand was een moedige openingszet om vrede te vinden voor een oorlog die een humanitaire en economische crisis veroorzaakt. De Afrikaanse missie bestond uit de Zuid-Afrikaanse president Cyril Ramaphosa, Abdel Fattah El-Sisi uit Egypte, Denis Sassou Nguesso uit Congo, Azali Assoumani uit de Comoren, Macky Sall uit Senegal, Yoweri Museveni uit Oeganda en Hakainde Hichilema uit Zambia.

Eenheid

Maar er was ook twijfel, omdat het Afrikaanse vredesinitiatief niet werd onderschreven door de Afrikaanse Unie, en enkele grote Afrikaanse spelers buitensluit. Een formele ondersteuning van het initiatief op de top deze week zou die twijfels over de legitimiteit ervan wegnemen.

Want ondanks de wijdverbreide scepsis heeft het Afrikaanse vredesinitiatief deuren geopend voor verdere diplomatieke pogingen van andere mondiale spelers.

De Rusland-Afrika-top in Sint-Petersburg zou voor Afrika een gelegenheid moeten zijn om druk uit te oefenen op Rusland om werk te maken van enkele van de belangrijkste kwesties die aan bod komen in het tienpuntenplan van de Afrikaanse leiders.

In recente telefoongesprekken met de Zuid-Afrikaanse president Ramaphosa en de Ethiopische premier Ahmed toonde de Oekraïense president Zelensky al meer welwillendheid voor het Afrikaanse vredesplan. Dat is nodig, want tijdens het bezoek aan Kiev in juni was Oekraïne nog erg koeltjes.

Russische huurlingen in Afrika

Ten tweede moeten Afrikaanse deelnemers aan de top in Sint-Petersburg hun collectieve stem laten horen over rol van huurlingen van de Wagner-groep in Afrikaanse conflicten.

De voorbije dagen kwamen berichten dat Wagner-leider Yevgeny Prigozhin van plan is de meeste van zijn huurlingen naar Afrika te verhuizen. Dit na ruzie met Moskou in juni, toen Wagner-troepen een mislukte muiterij lanceerden tegen de Russische regering.

Wagner-huurlingen zijn vandaag al aanwezig in de Centraal-Afrikaanse Republiek, Tsjaad, Libië, Mali en Soedan. Ze zijn er beschuldigd van grove mensenrechtenschendingen en exploitatie van natuurlijke hulpbronnen. In maart 2022 richten ze samen met lokale troepen een bloedbad aan met meer dan 500 slachtoffers. En er worden nog meer misstanden gemeld door huurlingen tijdens de burgeroorlog in Soedan.

Op de top van Sint-Petersburg zouden Afrikaanse leiders president Poetin eraan moeten herinneren dat de Wagner-groep niet het beste Russische exportproduct naar Afrika is. Het is ook geen bondgenoot van Afrika, of van de regimes die de huurlingen hebben uitgenodigd in hun binnenlandse conflicten. Een consequent beleid van het bouwen van bruggen in Afrika zou moeten beginnen met de veroordeling door president Poetin van de chaos die de Wagner-groep in Afrika creëert.

Een duidelijke verklaring op de top over bedreigingen door huurlingen zou de druk verhogen op Afrikaanse landen om een vreedzame benadering van hun binnenlandse conflicten te zoeken. Dat zou een belangrijke prestatie van de top zijn, en aansluiten bij de Afrikaanse Conventie over Huurlingen uit 1977, die in april 1985 in werking trad.

Graan

Rusland van zijn kant heeft de top nodig om meer vrienden in Afrika te maken. Maar het moet zich ook bewust zijn van de bezorgdheid dat het in Afrika niet kan concurreren met China of het Westen, omdat het niet veel tastbaars op tafel kan leggen. Hoewel Poetin op de Sotsji-top in 2019 beweerde dat hij zou deelnemen aan de “concurrentie voor samenwerking met Afrika”, is daar niet veel van gekomen, enkele militaire investeringen in conflictgebieden uitgezonderd.

De top in Sint-Petersburg wordt aangekondigd als een economisch en humanitair forum. Afrikaanse leiders moeten er bednadrukken dat de uitvoer van Oekraïens graan en kunstmest via de Zwarte Zee de meest onmiddellijke humanitaire daad is die Poetin kan stellen. Het is ook onderdeel van het Afrikaanse tienpuntenplan voor vrede.

Mogelijk om meer Afrikaanse landen te verleiden om de top bij te wonen, heeft Poetin recent aangeboden de Oekraïense graanleveringen aan Afrika te vervangen door Ruslands graan, landbouwproducten en kunstmest. Maar Rusland zal waarschijnlijk niet aan alle Afrikaanse behoeften kunnen voldoen.

Het zou ook andere landen buiten beschouwing laten die afhankelijk zijn van Oekraïens graan en kunstmest. Om die reden moeten Afrikaanse staten druk uitoefenen op Poetin om het Black Sea Grain Initiative, dat de export van graan en kunstmest naar de wereld toestond, te vernieuwen.

Daarnaast zouden Afrikaanse staten het collectieve gewicht van het continent moeten gebruiken om Poetin aan te zetten tot een snelle beëindiging van de oorlog.

–