Het Wereldvoedselprogramma van de Verenigde Naties waarschuwde al bij het begin van de pandemie dat de sterftegraad van honger die van het virus vele malen zou overstijgen, tenzij covidgerelateerde voedselcrises in de kiem werden gesmoord.
Elf hongerdoden per minuut
Volgens het tweede hongerrapport van Oxfam is het al zover. Op dit moment sterven naar schatting elf mensen per minuut aan ondervoeding, berekenden de onderzoekers. Volgens de gegevens van de John Hopkins Universiteit bezwijken er dagelijks gemiddeld een kleine 10.000 mensen aan het virus, sinds het begin van de uitbraak. Dat komt overeen met ongeveer zeven sterfgevallen per minuut.
Het hongerprobleem nam het voorbije anderhalf jaar kritieke proporties aan
De belangrijkste oorzaak van voedselcrises blijven conflicten, ook tijdens de pandemie. De door corona verstoorde toeleveringsketens werken daarop in als een soort brandversneller. Massale werkloosheid en een ernstig verstoorde voedselproductie hebben geleid tot een stijging van de wereldwijde voedsel-prijzen met 40 procent – de hoogste stijging in meer dan tien jaar.
Ook de klimaatverandering wordt op verschillende plaatsen in de wereld zeer nefast voor de voedselvoorziening. Die gevaarlijke cocktail leidde ertoe dat het hongerprobleem het voorbije anderhalf jaar kritieke proporties heeft aangenomen.
Voedselonzekerheid
In totaal kampen nu 155 miljoen mensen met voedselonzekerheid of honger – dat is 20 miljoen meer dan vorig jaar. Wanneer iemand niet voldoende kan eten en daardoor gevaarlijke gezondheidsproblemen ervaart, of daardoor niet meer in zijn levensonderhoud kan voorzien, spreekt men van voedselonzekerheid. Vaak wordt die term ook omschreven als: niet weten waar de volgende maaltijd vandaan zal komen.
‘Door de aanhoudende conflicten, de economische gevolgen van COVID-19 en de verergerende klimaatcrisis zijn nu meer dan 520.000 mensen op de rand van de hongerdood beland’, zegt uitvoerend directeur Gabriela Bucher van Oxfam Internationaal.
‘In plaats van de pandemie te bestrijden, hebben strijdende partijen verder oorlog gevoerd.’
‘In plaats van de pandemie te bestrijden, hebben strijdende partijen verder oorlog gevoerd. Miljoenen mensen die al gehavend waren door weerrampen en economische schokken kregen zo de laatste klap toegediend.’
De comeback van de honger
Honger was al verschillende decennia op de terugweg. Maar in 2016 zorgden conflicten en de klimaatverandering er voor dat de curve opnieuw opliep. De ineenstorting van de internationale handel door lockdowns trof het afgelopen anderhalf jaar de zwakkere economieën in het Zuiden het hardst, geërodeerd door jaren van conflict en instabiliteit.
Bij bepaalde lagen van de bevolking zijn eventuele spaarcenten intussen allang opgebruikt. Velen van hen weten niet waar hun volgende maaltijd vandaan komt, uitermate gevaarlijk in landen zonder noemenswaardig sociaal vangnet.
Gewapende conflicten blijven de hoofdreden van voedselcrises wereldwijd. In Jemen bijvoorbeeld bracht de oorlog al miljoenen mensen op de rand van de hongersnood. Voedselproductie is er een doelwit, zoals beschreven in een rapport van de World Peace Foundation (WPF).
‘De doelgerichte vernietiging van de middelen van burgers om in hun levensonderhoud te voorzien is onderdeel van een beleid om paniek onder de burgerbevolking te creëren’, aldus het rapport. Honger wordt dus ingezet als een wapen.
Militaire uitgaven pieken
Cynisch genoeg stegen de wereldwijde militaire uitgaven vorig jaar net tot een recordhoogte. Overheden gaven 51 miljard dollar meer uit aan troepen en wapentuig dan het jaar voordien. Dat bedrag is 6,5 het bedrag dat de VN nodig heeft om honger in de wereld uit te roeien.
Overheden gaven 51 miljard dollar meer uit aan troepen en wapentuig dan het jaar voordien. 6,5 keer wat de VN nodig heeft om honger uit te roeien.
De landen en regio’s waar de voedselcrisis de meest zorgwekkende proporties vertoont volgens Oxfam zijn: Jemen, Democratische Republiek Congo (DRC), Afghanistan, Venezuela, de West-Afrikaanse Sahel, Ethiopië, Soedan, Zuid-Soedan, Syrië en Haïti.
Maar er ontstaan ook nieuwe hongerhaarden. Middeninkomenslanden zoals India, Zuid-Afrika en Brazilië kampen met een snel stijgende voedselonzekerheid.
‘Regeringen moeten voorkomen dat conflicten nog langer honger aanwakkeren en er in plaats daarvan voor zorgen dat hulporganisaties de mensen in nood bereiken’, zegt Bucher.
De Oxfam-topvrouw roept donorlanden op om gehoor te geven aan de humanitaire oproep van de Verenigde Naties, en heeft nog een niet mis te verstane boodschap: ‘Leden van de Veiligheidsraad moeten ook diegenen ter verantwoording roepen die honger als oorlogswapen gebruiken.’
