Op zijn 83ste gooit Paul Verhoeven de deuren van de kerk wijd open met Benedetta, lesbische non-fictie die recht in het kruis tast. ‘Ik vind het bijna jammer dat ik het niet zelf heb verzonnen.’
Hollandser dan de 83-jarige Verhoeven maken ze ze niet: recht voor de raap, luid en uitdagend. Hij is zoals zijn films: wansmaak tot kunst verheven. Verhoeven maakt films die uitdagen tot gesprek, en hij gaat graag de discussie aan. Hij is ook echt zo’n product van de jaren 70, toen hij eerst in Nederland en later in de rest van de wereld de ene succesfilm na de andere uitbracht. Vrijheid, blijheid. Al sinds Turks fruit in 1973 blijft de anti-moraalridder schudden aan de boom van welvoeglijkheid en fatsoen. Al vanaf de start van zijn loopbaan botste Verhoeven op de behoudende moraal van het Nederlands Filmfonds, wat hem in de jaren 1980, na de spraakmakende film ‘Spetters’ finaal deed vluchten naar Hollywood.
Vijf jaar geleden vond hij misschien wel zijn laatste echte thuis: Frankrijk, het land waar de liberté nog wat betekent en waar het publiek nog warm loopt voor dwarse auteurscinema. Daar kon hij nu ook zijn film maken over Benedetta Carlini, de 17de-eeuwse mystica en non die het schopte tot Abdis van een klooster in Pescia, Toscane. Benedetta werd geplaagd door nogal opzienbarende visioenen, die de Paus in Rome niet kon appreciëren. Niet die visioenen, maar wel haar lesbische relatie met een andere non zouden haar echter de das omdoen. Na een onderzoek door de Pauselijke Nuntius werd zij ontheven uit alle functies en gevangengezet.
Verhoeven baseerde zich voor zijn film op het boek Immodest acts: the life of a lesbian nun in Renaissance Italy van de Amerikaanse historica Judith Brown, die onderzoek deed naar vroege bewijzen van lesbische relaties en beschouwd wordt als een pionier in de geschiedschrijving van seksualiteit. Maar het staat als een Paul boven water: Benedetta is toch bovenal een film van Verhoeven.
Is Amerika te preuts voor Verhoeven?
“Zonder twijfel. Maar ook bij ons is er een nieuw soort preutsheid opgedoken, alsof het lichaam één groot geheim moet blijven. Ga een dagje naar het strand in Scheveningen en iedereen loopt bedekt rond. In mijn jeugd, in de jaren 70 was iedereen topless en niemand keek ervan op. Dat kun je je niet meer inbeelden. Zelfs hier aan de Côte d’Azur kan het niet meer. Toen ik Spetters hier in Cannes voorstelde in 1980 liep iedereen topless. Wij komen nu echt terecht in een totaal ridicule situatie, als je het mij vraagt. Kijk naar de reacties op het bloot in Benedetta. Wat had ik dan moeten doen? Mensen hebben nu eenmaal doorgaans geen kleren aan als ze seks hebben. Maar veel mensen hebben het er moeilijk mee als je de werkelijkheid op het scherm toont zoals ze is.”
“Geen idee, maar ze is er wel al eerder geweest, ze was weg en nu is ze terug. Ik weet niet wie die preutsheid heeft geïntroduceerd. Ik denk dat de bevrijding van de jaren 70 mede tot stand kwam dankzij de uitvinding van de pil. Anticonceptie gaf de vrouw meer macht om te doen wat ze zelf geschikt acht. De pil is gebleven, maar het gebrek aan preutsheid niet. Waarom? Geen idee, net zoals ik ook geen idee heb waarom zo veel mensen zich weer aangetrokken voelen door fascisme in Europa.”
