-Warschau- Een herderlijk schrijven waarin Rooms-Katholieken worden opgeroepen om voor de ‘beschaving van het leven’ te stemmen, werd de afgelopen week dagelijks in Kerken in heel Polen voorgelezen, morgen zijn de de fel omstreden verkiezingen waarin abortus een van de topthema’s van de campagnes is.
De brief die in juni door de Poolse Bisschoppen werd geaccordeerd maar op 8 oktober en de dagen daarna vanaf de preekstoelen werd voorgelezen, verwijst weliswaar niet direct naar de cruciale parlementsverkiezingen die morgen zullen worden gehouden, maar politiek analisten zien een duidelijke intentie om deze verkiezingen te beïnvloeden.
De tekst citeert de Encycliek Evangelium Vitae van wijlen Paus Johannes Paulus II, waarin staat dat vanaf het moment van de bevruchting “een leven begint dat noch dat van de vader, noch dat van de moeder is; Het is eerder het leven van een nieuw mens met zijn eigen groei.
De aangehaalde woorden zijn een ondubbelzinnig antwoord op de vragen die in het publieke debat opkomen over onder meer het recht van ouders, en vooral de moeder, om te beslissen over het leven van het kind in haar baarmoeder. “De Bisschoppen verzetten zich ook tegen pogingen van de wetgevende macht om een recht op vrije toegang tot abortus in te voeren en om gezondheidswerkers te verplichten dit recht te verlenen.”
Restrictieve abortuswetten
Polen heeft een van de meest restrictieve abortuswetten van Europa. In 2020 verklaarde het Constitutionele Hof van het land een wet uit 1993 ongrondwettelijk welke abortus toestond in gevallen van ernstige en onomkeerbare handicaps of ongeneeslijke ziekten die een bedreiging voor het leven vormen.
De uitspraak leidde tot massale protesten in steden in heel Polen. Demonstranten verstoorden de orde, schilderden graffiti op Kerkgebouwen en scandeerden leuzen tegen Priesters en vernielden beelden van de Poolse Paus.
Nadat de uitspraak in 2021 van kracht werd, bleef abortus in Polen om twee redenen legaal: wanneer er gevaar bestaat voor het leven van de moeder en in gevallen van verkrachting of incest. Het aantal legale abortussen daalde in het jaar na de uitspraak met 90%.
De verkiezingen van 15 oktober zijn een duel tussen de regerende Partij voor Recht en Rechtvaardigheid (PiS) en een oppositiecoalitie onder leiding van het Burgerplatform (PO).
Burgerplatformleider Donald Tusk heeft abortus op verzoek tot twaalf weken gesteund. Hij heeft ook gezegd dat zijn partij juridische mogelijkheden zal onderzoeken om de uitspraak van het Constitutionele Hof ongedaan te maken, hoewel er geen beroep tegen mogelijk is.
Uit opiniepeilingen blijkt dat Recht en Rechtvaardigheid een kleine voorsprong heeft op de Burgercoalitie. De televisiedebatten tijdens de verkiezingscampagne waren vooral gericht op de kwestie van abortus.
De Poolse Bisschoppen zijn gevoelig voor veelvuldige kritiek dat zij zich mengen in politieke debatten. In het verleden kwamen zij al eens in botsing met de regerende partij over kwesties als immigranten en vluchtelingen.
Eenheid
In een verklaring van mei moedigde de permanente raad van Poolse Bisschoppen de geestelijken aan om “moedig sociale en ethische kwesties aan te pakken”, waarbij zij eraan herinnerde dat “wij als getuigen van het Evangelie geroepen zijn om de eenheid in een verdeelde samenleving te bevorderen”.
In een artikel in de linkse krant Gazeta Wyborcza betoogde journalist Arkadiusz Gruszczyński dat de nieuwe pastorale brief “kan worden gezien als onderdeel van de verkiezingscampagne van dit jaar.” Maar de Bisschoppen bevestigen dat het hun bedoeling is om middels de pastorale brief “terug te keren naar de boodschap” van Johannes Paulus II in Evangelium vitae.
“De Paus herinnerde ons aan de waardigheid van het menselijk leven en gaf aan hoe wij een ‘beschaving van het leven’ kunnen opbouwen in tegenstelling tot de ‘beschaving van de dood’”, zo schreven zij.
De brief is bij gelegenheid van de jaarlijkse viering die bekend staat als ‘Dag van de Paus’, waarop het leven en de werken van Johannes Paulus II, die de Rooms-Katholieke Kerk leidde van 1978 tot 2005, wordt herdacht.
