“Wij merken dat wij er steeds minder in slagen om te laten zien dat de Kerk – ondanks alles – een plek is waar de zin van het leven kan worden ervaren en waar het heil echt aanwezig is.”
-Bonn- Steeds meer mensen verlaten de Duitse Rooms-Katholieke Kerk. In de meest Katholieke deelstaat, Beieren, daalde het aantal parochianen voor het eerst onder de zes miljoen. Vooral de Bisdommen waarvan de Bisschoppen bijzonder kritisch staan tegenover de eigen Duitse Synodale Weg (niet te verwarren met de Synode van de Paus) worden hard getroffen. Lees verder onder de reclame>
Dramatisch
Het is een dramatisch negatief record: meer dan een half miljoen mensen verlieten de Duitse Rooms-Katholieke Kerk in 2022. Het aantal uittredingen bedroeg vorig jaar 522.821, zo maakt de Duitse Bisschoppenconferentie (DBK) bekend in Bonn. Dat is meer dan ooit tevoren en aanzienlijk meer dan in het vorige recordjaar 2021, toen 359.338 Katholieken hun Kerk de rug hadden toegekeerd.
Het aantal Katholieken in het uiterst Katholieke Beieren is in 2022 voor het eerst onder de grens van zes miljoen gedaald. Volgens de cijfers verlieten 153.579 Katholieken de Kerk in deze deelstaat. Een verdere greep: In het Bisdom Augsburg verlieten 30.921 gelovigen vorig jaar de Kerk, een stijging van 55,5 procent (19.884) ten opzichte van 2021. In het Aartsbisdom Bamberg waren dat er 15.705, een stijging van 53,1 procent (2021: 10.261). Het Bisdom Eichstätt zag 8.637 mensen de Kerkdeur achter zich dichttrekken, een stijging van 69,5 procent (2021: 5.096). Het Aartsbisdom München en Freising noteerde de laagste procentuele stijging van het aantal mensen dat de Kerk verlaat ten opzichte van vorig jaar. Hier vertrokken 49.029 mensen in 2022. In 2021 waren dat er 35.323, een stijging van 38,8 procent.
‘Synodale Weg’
In de Bisdommen Passau en Regensburg, waarvan de Bisschoppen weinig op hebben met de ‘Synodale Weg’ (het hervormingsproces van de Duitse Katholieke Kerk), samen met het Bisdom Eichstätt, steeg het aantal mensen dat vertrok procentueel het sterkst ten opzichte van 2021. In Passau vertrokken 9.338 mensen, een stijging van 63,7 procent (2021: 5.703), terwijl er in Regensburg 23.868 gelovigen vertrokken, een stijging van 70,3 procent (2021: 14.013). Het Bisdom Würzburg noteerde een afname van 16.081 leden, een plus van 52,2 procent (2021: 10.567).
De Bisschop van Würzburg, Franz Jung, sprak zijn ontzetting uit over de aantallen in zijn Bisdom. Hij zei tegenover de publieke omroep ARD dat de uittredingen “een indicatie zijn van de spanningen en beproevingen waar wij op dit moment doorheen gaan. De spanningen in de lokale parochies, de spanningen tussen Rome en de Kerk in Duitsland en de vraag hoe de vernieuwing gaat, of zij gaat en hoe ver wij kunnen gaan op deze weg.”
“De aantallen zijn schrikbarend hoog”, zegt ook Bisschop Stefan Oster van Passau over het aantal uitschrijvingen in het licht van de statistieken van vorig jaar. “Wij merken dat wij er steeds minder in slagen om te laten zien dat de kerk – ondanks alles – een plek is waar de zin van het leven kan worden ervaren en waar het heil echt aanwezig is.”
Veel vertrouwen verloren
Christoph Klingan, Vicaris-Generaal van München, zegt dat het hoge aantal uittredingen “niet kan worden verdoezeld en dat de ontwikkeling uiterst zorgwekkend is”. Hij geeft ook de schuld aan “de gevallen van seksueel misbruik” en de “inadequate afhandeling van zedenzaken” van de kant van de Kerk. Bisschop Gregor Maria Hanke van Eichstätt zegt dat mensen hun Kerk “huiswerk hebben gegeven door te vertrekken.”
Bisschop Bertram Meier van Augsburg zegt dat de Kerk “veel vertrouwen verloren heeft” en veel geduld nodig heeft om haar geloofwaardigheid terug te winnen. De Bambergse Diocesane Administrator Hulpbisschop Hedwig zegt dat niet iedereen die de Kerk verlaat zijn geloof heeft verloren. Hij wijst ook op de economische malaise. Duitsland kent een Kerkbelasting, 6-8 procent van het inkomen, dat is voor veel mensen een té grote belasting. Om daar van af te komen rest alleen uitschrijving uit de Kerk.
Politiek
Ook de politiek maakt zich grote zorgen en maant tot snellere hervormingen binnen de Kerk. “Je schrikt je wezenloos – en als Katholiek ben ik gealarmeerd”, zegt een CDU/CSU woordvoerder via ARD-tv. Veel Duitse Katholieken houden hoop op de in Duitsland ingeslagen ‘Synodale Weg’. Maar Rome is daarover uiterst kritisch – en ook de Duiste Bisschoppen zitten nog lang niet op één lijn – er is zelfs sprake van een blokkade door enkele Bisschoppen. “Soms heb je de indruk, de Kerk schaft zichzelf nog liever af dan nieuwe wegen in te slaan”, aldus de CDU/CSU-woordvoerder.
Stroomversnelling
Begin 2022 werd al duidelijk dat de toch al dramatische ontwikkeling voor de Duitse Rooms Katholieke Kerk opnieuw in een stroomversnelling zou komen. Vooral na de presentatie van een rapport over misbruik in het Aartsbisdom München en Freising in januari en de discussie over de medeplichtigheid van de inmiddels overleden Paus Benedictus XVI, explodeerde het aantal aftredingen letterlijk. In de eerste helft van januari, d.w.z. vóór het rapport, verlieten ongeveer 80 mensen de Kerk per werkdag in München; na 20 januari, de dag dat het rapport werd gepresenteerd, verlieten tot 160 mensen de Kerk – ongeveer twee keer zoveel.
Hoop
Vergeleken met de meer dan een half miljoen uittredingen lijkt het aantal klein, maar ondanks alle schandalen waren er in 2022 ook herintredingen. Landelijk keerden in Duitsland 3.753 mensen terug naar de Katholieke kerk.
