-Heerlen- Historisch onderzoek kan helpen om toekomstige voedseltekorten te voorkomen, stelt een studie in Nature onder leiding van de Vrije Universiteit Brussel (VUB). “We moeten meer kijken naar het verleden om toekomstige crisissen aan te pakken.”
Het mondiale voedselsysteem staat voor grote uitdagingen: extreem weer, milieuvervuiling, schaarste, migratie en conflict, het zijn maar enkele van de factoren die de voedselzekerheid in grote delen van de wereld bedreigen.
Met computermodellen en tonnen aan data proberen experten scenario’s te voorspellen, maar ze vergeten daarbij vaak te kijken naar het verleden, zegt VUB-wetenschapper Nel de Mûelenaere. “Nochtans zijn er in de geschiedenis verschillende cases te vinden met gelijkaardige oorzaken en gevolgen”, zegt ze. “Die data, hoe onzeker ze soms ook zijn, kunnen van onschatbare waarde zijn bij de voorspellingen van wat ons te wachten staat.”
Voor de studie in Nature Sustainability onderzochten De Mûelenaere en haar collega’s cases in het verleden, zoals Portugese ingrepen in de cassaveteelt in Mozambique, die de productie niet verhoogden maar net tot voedselonzekerheid leidden. Een tweede casus bekijkt een grote hongersnood in Bangladesh in de eerste helft van de jaren 1970, na grote overstromingen en vernietigde oogsten.
En, dichter bij ons, maar wat verder weg in de geschiedenis: de gevolgen van de mini-ijstijd in het Holland van de veertiende tot negentiende eeuw.
“Toen transformeerde Holland zijn voedselsysteem door zich te richten op handel en import in plaats van op lokale graanproductie”, zegt ze. “Dat maakte de regio economisch dynamisch, maar ook kwetsbaar voor externe schokken.” Uit dat onderzoek blijkt dat relatief hoge lonen en gesubsidieerde broodbedelingen de regio konden sparen van hongersnood.
Lessen voor vandaag
“Dergelijke historische lessen kunnen helpen bij hedendaagse scenario-planning voor klimaatverandering”, zegt De Mûelenare. “Ze benadrukken het belang van diversiteit in voedselbronnen, van sociale opvangnetten, en ze laten zien hoe eerdere milieuveranderingen onbedoelde langetermijngevolgen hadden.” Om tot robuustere scenario’s te komen, moeten historici systematisch worden betrokken bij toekomstonderzoek, besluit ze.
“Hun expertise in het analyseren van complexe systemen, sociale dynamiek en onverwachte gevolgen is essentieel om toekomstplannen realistischer en effectiever te maken. Dat vereist een nauwere samenwerking tussen historici en foresight planners, en een fundamentele herwaardering van de rol van geschiedenis in het denken over de toekomst van voedsel.”
