Sint-Martinus wordt gevierd in Nederland (met uitzondering van de Bible-belt), Vlaanderen, Frankrijk en in de Duitstalige landen. Elke streek kent zijn eigen gebruiken. Vaste traditie is dat kinderen met lampionnen of tot lampion gemaakte suikerbieten langs de deuren gaan en liedjes zingen, waarna zij beloond worden met snoepgoed.

Het feest lijkt de laatste jaren weer te groeien in populariteit. In Amsterdam bijvoorbeeld werd het feest al honderden jaren niet meer gevierd, tot het ineens in de buitenwijken opdook. Eind vorige eeuw verschenen de eerste lampionnen weer aan de grachten en inmiddels is het ‘Sint-Martinuslopen’ ook in Amsterdam opnieuw een levende traditie. Door het processieverbod dat pas in de jaren tachtig van de vorige eeuw werd opgeheven, ‘sneuvelde’ in Amsterdam in het verleden ook de lange stoet kinderen die vreedzaam zingend langs de deuren trokken.

Een andere legende gaat over de lichtjes. Het rijdier van Sint Martinus zou ‘s avonds zijn weggelopen. Behulpzame dorpelingen gingen het dier toen met lichtjes zoeken. Vandaar dat de kinderen nu nog steeds met lichtjes langs de deur gaan.

De oorsprong van het Sint-Martinusfeest ligt echter niet per definitie in de verering van Martinus van Tours. Er zijn namelijk meerdere theorieën over de oorsprong van het feest en de tradities die daarbij horen. Een eerste theorie is dat van oudsher de oogst op 11 november binnen moest zijn en het vee op stal moest staan. Ter ere hiervan werden er ganzen geslacht en grote vuren gemaakt. Dit zou te maken hebben met een winterfeest voor de Germaanse oppergod Wodan. Bij dit feest werden er vuren rondgedragen en offers gebracht om het land en het vee vruchtbaarder te maken. De kerk zou dit gebruik hebben overgenomen om zo het vertrouwen van de niet-Christelijke bevolking te winnen.

Anderen zeggen dat het niets met een Germaans winterfeest heeft te maken. Het feest zou door de Kerk zijn geïntroduceerd. In Luca 11:33 staat: ‘Niemand steekt een lamp aan en zet die in de kelder of onder de korenmaat, maar op de standaard, opdat wie binnentreden het licht zien.’ Deze tekst werd vaak op 11 november voorgelezen en in de Heilige Mis besproken. Dit zou voor de bevolking aanleiding zijn geweest voor ‘een lichtjesfeest’.

Probleem! Dit jaar valt 11 november op een zondag. Het plaatst sommige ouders voor een dilemma: gaan de kinderen op zondag langs de deuren, of een dag eerder of later? Harold Prost begon in Hoogeveen een Facebookpagina om de mening van zijn dorpsgenoten te peilen. Harold: “Ik ben zelf Christen, maar denk niet dat het geloof een reden is waarom mensen niet op zondag Sint-Maarten willen vieren. Tegenwoordig hechten meer mensen aan de zondagsrust, ook als ze niets met de kerk hebben.”
Thea van der Werf woont in Stadskanaal, een dorp waar Sint-Maarten enorm populair is. Thea: “Er zijn natuurlijk mensen die om religieuze redenen er problemen mee hebben dat hun kinderen op zondag langs de deuren gaan. Ik ben daar wat makkelijker in. Maar er is wel onduidelijkheid. De een zegt dat er op zaterdag gelopen wordt, de ander op zondag en wéér een ander op maandag. Bij mij zijn de kinderen gewoon alle dagen welkom.” Hoe er ook gelopen wordt, er is één troost: De goede Heilige Martinus wordt nog steeds vereerd en is nog steeds een voorbeeld voor velen.

Heeft de Heilige Martinus in het vaak doorgeslagen Nederland ook al tegenstanders zoals zijn collega Sinterklaas en zijn ‘roetveeg’hulpje. Ja, al valt de commotie nog mee. De tandartsen waarschuwen doen jaarlijks weer een oproep om de kinderen fruit in plaats van snoep te geven. Er is ook altijd wel wat met die Heiligen.

Bon: NTB/ADN/EO Foto: Pixabay