9 september is de ‘internationale dag ter bescherming van onderwijs tegen aanvallen’, een moment waarop wereldwijd aandacht wordt gevraagd voor het feit dat rampen, conflicten of oorlog vaak een abrupte onderbreking betekenen van de schoolloopbaan van kinderen en jongeren – soms zelfs het definitieve einde.

In 2019 was dat wereldwijd het geval voor maar liefst 69 miljoen meisjes, zegt Plan International. De organisatie wil dat er naast de aandacht die er vaak als eerste gaat naar water, voedsel en onderdak, ook meer rekening wordt gehouden met de beschikbaarheid van onderwijs.

“Het is cruciaal om kinderen en jongeren zo snel mogelijk terug in de school te krijgen”, zegt Plan International. “Kinderen hebben te midden van een crisis niet alleen nood aan de vertrouwde veiligheid van de school, onderwijs is ook een investering in de toekomst.”

Aanvallen op scholen

In de periode 2022 – 2023 was onderwijs ongeveer zesduizend keer het slachtoffer in een conflict: er waren aanvallen op scholen en universiteiten, op studenten en docenten, maar ook schoolinfrastructuur die door vechtende partijen werden ingenomen voor militaire doeleinden.

Ook natuurrampen leiden steeds vaker tot schoolonderbrekingen. Volgens een recente briefing van de Wereldbank heeft enkel al het klimaat ertoe geleid dat sinds 2022 meer dan 400 miljoen studenten (tijdelijk) niet meer naar school konden.

Uit het rapport ‘Choosing Our Future: Education for Climate Action‘ blijkt dat in lage-inkomenslanden gemiddeld achttien schooldagen verloren gaan per jaar, vergeleken met 2,4 dagen in rijkere landen.

School als veilige omgeving

Globaal genomen loopt een tienjarige nu drie keer meer risico op overstromingen, vijf keer meer op droogtes en 36 keer meer op hittegolven dan vijftig jaar geleden.

“Naar school gaan is een recht in álle omstandigheden”, zegt Isabelle Verhaegen, nationaal directeur van Plan International België. “De fundamentele rechten van kinderen worden geschonden, zowel wanneer scholen worden gebombardeerd in Gaza, als wanneer kinderen niet naar school kunnen omwille van overstromingen in Vietnam.”

Volgens Verhaegen krijgt onderwijs niet de nodige aandacht in het geval van rampen of conflicten. “Je zou kunnen zeggen dat in een crisis een functionerende, veilige school even belangrijk is als water en voedsel, onderdak en medische zorg”, zegt ze. “Gesloten, onbereikbare scholen hypothekeren de toekomst van kinderen, en dus ook de toekomst van hun gemeenschap.”

Meisjes hardst getroffen

Meisjes en jonge vrouwen verdienen extra aandacht, zegt de organisatie, want de cijfers spreken voor zich: meisjes en vrouwen lijden meer dan jongens en mannen in het geval van oorlogen en conflicten.

“In 2019 konden, in door crisis getroffen landen, 69 miljoen meisjes niet naar school – 24 miljoen in het basisonderwijs en 45 miljoen in het secundair onderwijs. Dit is goed voor 54 procent van alle niet-schoolgaande meisjes ter wereld.”

Volgens cijfers van Plan gaan wereldwijd 119 miljoen meisjes niet naar school. Meisjes in een crisissituatie, zoals een conflict of natuurramp, hebben 2,5 minder kans om op school te zitten dan meisjes in landen die vrij zijn van crisis. Meisjes die zijn moeten vluchten gaan maar half zo vaak naar school als jongens op de vlucht.