Wetenschappers zijn hard op zoek naar manieren om bijen en hommels beter te beschermen, want dat is nodig. Ze zijn essentiële bestuivers voor bijna 80 procent van alle gewassen in de wereld. Maar zij gaan er snel op achteruit door een combinatie van bedreigingen.

Microgel

Op één van de grootste bedreigingen, het groeiende gebruik van pesticiden in de landbouw, hebben wetenschappers nu mogelijk een antwoord gevonden.

In het tijdschrift ‘Nature’ beschrijven zij een aanpak met minuscule bolletjes van een microgel – amper 5 micron in diameter en enkel zichtbaar onder een microscoop. Die kunnen gevoed worden aan bijen en hechten zich aan de pesticiden die zij binnen krijgen. Zo worden die stoffen onschadelijk en passeren zij gewoon via de spijsvertering.

De wetenschappers hebben zich specifiek gericht op neonicotinoïden, een klasse pesticiden die in Europa al grotendeels verboden is, maar in de VS nog gebruikt kan worden. Eenmaal gebonden kunnen de pesticiden en microdeeltjes het spijsverteringskanaal van de bij gewoon passeren.

Uit een eerste test is gebleken dat het middel hommels een 30 procent hogere overlevingskans geeft als zij worden blootgesteld aan dodelijke niveaus van neonicotionoïde. Hommels die aan lagere concentraties worden blootgesteld, tonen aanzienlijk minder symptomen.

Volgens de onderzoekers is de aanpak ook veelbelovend voor andere vormen van pesticiden, waaronder veelgebruikte organofosfaten.

Serieus nemen

“Bijen zijn cruciaal voor de bestuiving van gewassen en de landbouw, en voor onze voedselveiligheid, dus wij moeten hun gezondheid serieus nemen”, zegt onderzoeker Julia Caserto van de Cornell University.

Neonicotinoïden stapelen zich op in het grondwater en kunnen door planten worden opgenomen en zo in het stuifmeel en de nectar terechtkomen. Bijen zuigen die vervuilde nectar dan op. Zij kunnen ook besmet stuifmeel meebrengen naar de kolonie.

Van neonicotinoïden is bekend dat zij niet alleen dodelijk zijn, maar in lagere doses ook de overdracht van energie in bijen beïnvloeden. Daardoor kunnen de diertjes minder ver vliegen. De stoffen brengen ook de immuniteit van bijen in gevaar, waardoor zij vatbaarder worden voor mijten en virussen.

De behandeling met de microdeeltjes is weliswaar veelbelovend voor honingbijen, maar kan niet gebruikt worden voor wilde bijensoorten, zeggen de onderzoekers. Het moet immers door een imker aan suikerwater of andere voeding voor de bijen worden toegevoegd.