De Voedsel- en Landbouworganisatie van de Verenigde Naties (FAO) heeft voor het eerst in vijftig jaar een wereldwijde beoordeling gemaakt van de staat van onze bodems. Daaruit blijkt dat bijna 1,4 miljard hectare land – iets meer dan 10 procent van het totale landoppervlak – al is aangetast door verzilting. Nog eens een miljard hectare is in gevaar, mede door de klimaatcrisis en door wanbeheer.

Opbrengstverliezen

Het rapport Global Status of Salt-Affected Soils maakt duidelijk wat verzilting met de bodem doet: het maakt de aarde onvruchtbaar en heeft ernstige gevolgen voor de gezondheid van het milieu.

In de landen die het zwaarst door dit probleem worden getroffen, leidt verzilting nu al tot opbrengstverliezen tot 70 procent voor gewassen zoals rijst of bonen. Het rapport bekijkt gewas per gewas wat de landbouw potentieel meer zouden kunnen opbrengen met een kwaliteitsvolle ondergrond. Dat overzicht leert bijvoorbeeld dat Mozambique zonder verzilting meer potentieel zou hebben voor aardappelen en rijst, Marokko meer soja zou kunnen voortbrengen en Zimbabwe en Irak meer zonnebloemen zou kunnen oogsten.

Dat die potentie nu niet wordt verzilverd is geen goed nieuws, want door de toenemende wereldbevolking is er juist meer voedsel nodig.

In het rapport wordt de oppervlakte van door zout aangetaste bodem geschat op 10,7 procent van het totale landoppervlak op aarde. Tien landen zijn goed voor 70 procent van die verzilte ondergrond: Afghanistan, Australië, Argentinië, China, Kazachstan, Rusland, de Verenigde Staten, Iran, Soedan en Oezbekistan.

Meststoffen en anti-vries

De oorzaken zijn deels natuurlijk en deels veroorzaakt door de mens. Zo leidt de klimaatcrisis tot schaarste van zoetwater terwijl de stijgende zeespiegel kustgebieden doet overstromen. De opwarming van de aarde draagt ook bij aan verzilting door de dooi van de permafrost.

Maar ook schadelijke landbouwpraktijken spelen een rol, zoals irrigatie met water van slechte kwaliteit, onvoldoende drainage, ontbossing en de verwijdering van diepgewortelde vegetatie. Ook overmatig oppompen van grondwater in kustgebieden, overbemesting, gebruik van anti-vriesmiddelen en mijnbouw zijn allemaal zaken die de kwaliteit van de bodem aantasten en mee bijdragen aan het verzilten van vruchtbare grond.

Volgens het FAO-rapport is vooral het fors toegenomen verbruik van zoetwater – een verzesvoudiging in de afgelopen eeuw – een probleem dat bijdraagt aan de verzilting van het grondwater door overexploitatie van waterhoudende grondlagen voor irrigatiedoeleinden.

Bioremediatie

Het rapport kijkt ook naar oplossingen om verzilting tegen te gaan. Meer mulchen helpt, alsook betere drainage of het afwisselend telen van andere soorten.

Aanpassing is ook mogelijk door meer te kijken naar zouttolerante planten of het inzetten van ‘bioremediatie’. Daarbij worden bacteriën, schimmels, planten of dieren gebruikt om gevaarlijke stoffen uit het milieu te verwijderen, te vernietigen of op te slaan.