Op de tweede verjaardag van de Russische invasie in het land maakt de koepel van humanitaire organisaties in Oekraïne de balans op: ruim 10.500 burgerslachtoffers, onder wie 587 kinderen. Vooral explosieve wapens maken veel slachtoffers. Ze zijn verantwoordelijk voor 87 procent van de burgerdoden, en voor nog eens een veelvoud daarvan aan levensveranderende verwondingen zoals verlies van ledematen of blindheid.

Humanitaire noden

Twee jaar aan gevechten hebben de levens, huizen en bestaansmiddelen verwoest van 14,6 miljoen mensen, onder wie bijna 3 miljoen kinderen. Ze zijn afhankelijk van humanitaire hulp. 80 procent van hen heeft ook mentale gezondheidszorg nodig.

Miljoenen mensen kunnen niet terug naar hun huizen. Vier miljoen mensen leven elders in Oekraïne, ruim 5,9 miljoen vluchtelingen zijn naar het buitenland uitgeweken. Vaak hebben ze moeite om te integreren in hun nieuwe gemeenschappen, en vinden ze moeilijk werk en huisvesting. Kinderen en kwetsbare groepen als Roma of Lgbtq+-mensen, ouderen en mensen met een handicap hebben het nog zwaarder te verduren.

Basisnoden

Uit een bevraging van de Noorse Vluchtelingenraad (NRC) bij duizend burgers blijkt dat 37 procent het verlies van een familielid meldt in de voorbije twee jaar. Van de inwoners in het oosten en zuiden van het land meldt 47 procent dat zijn of haar huis beschadigd of vernield is. Ook in de gebieden onder Russische controle is het lijden groot: 64 procent zegt moeite te hebben om aan basisnoden als voedsel, water of onderdak te komen.

In gebieden die voortdurend worden aangevallen hebben bewoners vaak geen toegang tot elektriciteit, gas of water en zijn ze afhankelijk van generatoren voor beperkte mobiele data- en internetverbindingen. Voedsel en andere benodigdheden zijn schaars.

In het rapport van de hulporganisaties vertelt Sviatlana hoe ze besloot met haar zevenjarige dochter in Cherson te blijven, een gebied dat zwaar wordt gebombardeerd. “De langste tijd die we in het donker zonder elektriciteit hebben doorgebracht was 1,5 maand”, vertelt ze. “Dus als er nu een stroomstoring is, probeer ik een grapje te maken met mijn dochter, ‘wat is een dag, we hebben al veel erger gehad…’. Maar ze is natuurlijk nog maar een kind en wil graag buiten spelen op de speelplaats, maar ze kan de kelder niet uit.”

Aanslepende crisis

Na twee jaar is het conflict geëvolueerd naar een aanslepende crisis, zeggen de organisaties, en mensen putten hun middelen uit om het te redden.

“Burgers leven dagelijks onder de dreiging van raketten en granaten, die burgergebieden blijven treffen en dood en vernietiging zaaien dicht bij en ver van de frontlinies”, zegt Joanna Garbalinska, directeur van het Humanitaire NGO-platform in Oekraïne. “We roepen op tot de onmiddellijke stopzetting van alle aanvallen op burgers en civiele infrastructuur, vooral in dichtbevolkte stedelijke gebieden, omdat die kunnen neerkomen op ernstige schendingen van het internationaal humanitair recht.”

Het is ook essentieel dat hulporganisaties toegang krijgen tot de burgers in gebieden die door Rusland worden gecontroleerd, zegt Jan Egeland van de NRC. “Landen moeten er alles aan doen, opdat het internationaal humanitair recht wordt gerespecteerd in Oekraïne, en donoren moeten hun inspanningen opkrikken voor de hulp aan miljoenen Oekraïeners die wanhopig op zoek zijn naar hulp. De wereld mag Oekraïne niet vergeten.”