-Hilversum- In de EO-documentaire ‘Salo: Nee is misschien’ vertelt Salo Muller zijn indrukwekkende levensverhaal. In Nederland is Muller (89) vooral bekend als de fysiotherapeut van Ajax in de jaren van Johan Cruijff. Maar ruim vijf jaar geleden was hij ineens wereldnieuws toen hij de Nederlandse Spoorwegen dwong tot het betalen van vijftig miljoen euro schadevergoeding aan Joodse overlevenden en nabestaanden die door de NS naar de Duitse grens werden vervoerd – op weg naar de vernietigingskampen.
Deutsche Bahn
Nu wacht hem een nog grotere opgave. Ook Deutsche Bahn (DB) stuurde tijdens de oorlog een rekening naar de Duitse bezetter voor het vervoer van mensen naar de kampen. Dit werd betaald met geroofde bezittingen uit de huizen van opgepakte Joden. In feite betaalden de slachtoffers hun eigen deportatie. Omgerekend naar nu heeft DB daar 445 miljoen euro aan verdiend. “Dat geld moet terug,” zegt Muller vastberaden.
Heden en verleden
In deze documentaire lopen beelden van nu en een interview met de USC Shoah Foundation van Steven Spielberg van 30 jaar geleden met Muller naadloos in elkaar over. Het interview is de eerste keer dat hij sprak over zijn oorlogsverleden. Hij vertelt over hoe hij de oorlog als jong jongetje beleefde. Dat begon subtiel. Muller: “Op een gegeven moment mocht ik niet meer buitenspelen. En er werd opeens een setje kleren klaargelegd, voor als we plots ‘uit logeren’ gingen.”
Als zesjarig jongetje zag hij zijn ouders klaarstaan voor deportatie in de Hollandsche Schouwburg. Een Duitse soldaat hield hem tegen toen hij afscheid wilde nemen. Vanaf toen heeft Muller bij maar liefst acht verschillende gezinnen ondergedoken gezeten. Muller vertelt over de gebeurtenissen in deze periode en hoe die hem hebben gevormd.
Twee oorlogen
Muller bereidt samen met zijn advocaat de zaak tegen de DB voor. Maar dan wordt het 7 oktober 2023. De oorlog in Gaza laait weer op. Het leven van Muller staat opnieuw op zijn kop. Tussen twee oorlogen in – één die hij zelf overleefde en één die het nieuws beheerst – probeert hij overeind te blijven. Hierin komen actuele thema’s zoals groeiend antisemitisme, Holocaustontkenning en de onrust rond de opening van het Nationaal Holocaustmuseum aan bod. Muller neemt geen blad voor de mond en deelt zijn zorgen en zijn rotsvaste overtuiging dat opkomen voor waarheid noodzakelijk blijft.
Wilskracht
Muller geeft niet op. Zijn oorlogsverleden heeft hem een onverzettelijke wilskracht gegeven. Het is die houding die NS op de knieën dwong en hem de eerste echte sportverzorger van Ajax maakte in het tijdperk van Michels, Cruijff en Keizer – en daarna een van de bekendste fysiotherapeuten van Nederland. Zoals hij zelf zegt: “Als iemand ‘nee’ zegt, hoor ik ‘misschien’. En bij ‘misschien’ hoor ik ‘ja’.”
‘Salo: Nee is misschien’ is een productie van Witfilm onder regie van Joris Postema en is te zien op zondag 11 mei om 15.25 uur te zien bij de EO op NPO 2.
