Op een bijeenkomst van de Algemene Vergadering van de VN riep secretaris-generaal Antonio Guterres op om de globale schuldarchitectuur beter af te stemmen op de behoeften van ontwikkelingslanden. De snel stijgende schuldenlast heeft een verlammende impact op economieën in ontwikkeling, zei hij.

“Het falen van de internationale financiële architectuur is nergens zo duidelijk als in de omgang met schulden. De afgelopen vier jaar waren niets minder dan een schuldencatastrofe”, aldus de VN-chef.

Geen geld voor onderwijs en gezondheid

Het aflossen van schulden aan derden laat veel landen weinig ruimte om te investeren in de eigen bevolking. Volgens VN-cijfers bereikte de totale wereldwijde staatsschuld vorig jaar maar liefst 313.000 miljard dollar, vooral in ontwikkelingslanden is de schuldenlast alarmerend hoog.

In 25 lage-inkomenslanden gaat een vijfde van de belastinginkomsten naar de aflossing van externe schulden. Door de slechte kredietwaardigheid van die landen is de kost van lenen zo hoog dat landen met in totaal zo’n 3,3 miljard mensen – ongeveer 40 procent van de wereldbevolking – meer uitgaven aan rentebetalingen dan aan onderwijs of volksgezondheid.

“In plaats van een sociaal vangnet, botsen ontwikkelingslanden op een verouderd, disfunctioneel, onrechtvaardig systeem dat niet aan hun behoeften voldoet”, zei Guterres.

Door dat systeem zullen tegen 2030 zullen naar schatting 600 miljoen mensen nog steeds in armoede leven, schat de VN, een cijfer dat niet compatibel is met de duurzame ontwikkelingsdoelstellingen (SDG’s) rond armoede. Het feit dat 10 procent van de wereldbevolking 76 procent van de mondiale rijkdom bezit, draagt bij aan dat probleem, volgens Guterres.

Reddingslijn

Guterres benadrukt de noodzaak van een reddingslijn zodat ontwikkelingslanden zichzelf uit het “drijfzand van schulden” kunnen trekken. Hij stelt een stimuleringsprogramma voor dat jaarlijks 500 miljard dollar extra financiering moet loskrijgen van de meest welvarende landen, om SDG doelstellingen rond armoede te behalen. Een van die doelstellingen is bijvoorbeeld om tegen 2030 extreme armoede wereldwijd uit te roeien.

Hij pleit voor betaalbare, langdurige financiering via multilaterale ontwikkelingsbanken zoals de Wereldbank en roept op tot grootschalige wereldwijde financiële hervormingen. Zo moet de transparantie van schulden verbeteren, meer leningen in lokale valuta worden uitgeschreven en moeten er nieuwe schuldinstrumenten ontwikkeld worden. Op korte termijn hebben kwetsbare landen nood aan schuldpauzes, en moeten internationale financiële instellingen hen helpen hun schulden te herstructureren, aldus de VN-chef.

“Bovenal moeten we de vertegenwoordiging van ontwikkelingslanden binnen het systeem waar beslissingen worden genomen, vergroten. Ze moeten een plaats aan de tafel hebben. Ze verdienen die.”