De luchtverontreiniging heeft de fijnstofconcentraties in Europa sterk opgedreven. Fijnstof is een van de meest gevaarlijke luchtverontreinigende stoffen. Blootstelling daaraan vergroot het risico op ziekten zoals longkanker, hartaandoeningen, astma en diabetes.

Meer maatregelen om de luchtverontreiniging terug te brengen tot de richtwaarden van de WHO, had maar liefst 253.000 sterfgevallen kunnen voorkomen in 2021. 52.000 mensen zijn toen bezweken aan te hoge stikstofdioxide-concentraties (NO2) en nog eens 22.000 aan ozonvervuiling (O3).

Al die sterfgevallen waren te voorkomen door de luchtvervuiling te reduceren tot op het niveau dat de WHO aanvaardbaar acht voor de gezondheid: 5 microgram/m3.

Enorme impact op gezondheid

Het goede nieuws is dat tussen 2005 en 2021 het aantal sterfgevallen in de EU door fijnstof met 41 procent is gedaald. Maar toch blijft luchtverontreiniging het grootste milieugezondheidsrisico voor de Europese bevolking, blijkt uit de cijfers van het Europese Energieagentschap (EEA), vooral in steden en stedelijke gebieden.

“Hoewel we de afgelopen jaren grote vooruitgang hebben geboekt bij het terugdringen van de luchtverontreiniging, blijkt uit onze meest recente gegevens dat de gezondheidsimpact van luchtverontreiniging nog steeds te groot is”, zegt Leena Ylä-Mononen, directeur van het EEA. “Het resultaat zijn sterfgevallen en ziekten.”

Het positieve nieuws is volgens Ylä-Mononen dat overheden op Europees, nationaal en lokaal niveau actie steeds meer ondernemen om de uitstoot te verminderen. “Bijvoorbeeld door het openbaar vervoer of de fiets in stadscentra te promoten, en door de wetgeving aan te passen.”

België en Nederland

Naast de doden door toedoen van luchtverontreiniging keek het EEA in de laatste beoordeling ook naar de langetermijneffecten en de gezondheidslast voor overheden die luchtvervuiling kan veroorzaken, bijvoorbeeld door ziektebehandelingen voor astma, diabetes, beroerte of chronische obstructieve longziekte.

Op landenspecifieke informatiebladen publiceert de EEA gedetailleerde informatie over die ziektelast op nationaal niveau.

Daaruit blijkt dat tussen 2016 en 2020 er in België bijna vierduizend doden vielen door fijnstof en NO2 iets meer dan duizend slachtoffers maakte. In Nederland zijn die cijfers respectievelijk iets meer dan 4900 en 1800 doden.

De bevindingen van de EEA-briefing zijn gepresenteerd op het vierde Clean Air Forum 2023 in Rotterdam.